H οχιά είναι γένος ιοβόλων φιδιών, που ανήκουν στην οικογένεια Βιπερίδες και στην τάξη Λεπιδωτά. Πρόκειται για το μοναδικό ιοβόλο (και γι’ αυτό επικίνδυνο) φίδι στην Ελλάδα. Συχνάζει σε παλαιούς τοίχους, ακαλλιέργητα μέρη με κλαδιά και πέτρες, ενώ μερικές φορές βρίσκεται κοντά σε κατοικίες. Η γεωγραφική της εξάπλωση περιλαμβάνει όλα τα μέρη του κόσμου, εκτός από την Αυστραλία και τη Μαδαγασκάρη. Όλα τα είδη έχουν δόντια που συνδέονται με ιοβόλους αδένες. Σήμερα αναγνωρίζονται 4 υποοικογένειες
Το σώμα της οχιάς έχει σχήμα κυλίνδρου, χρώμα σταχτί προς το ξανθό και καλύπτεται από φολίδες, όπως και το κεφάλι. Επίσης, στη ράχη το φίδι έχει σκούρα σχέδια σε σχήμα τεθλασμένης γραμμής, ενώ στο κεφάλι τα σχήματα που έχει σχηματίζουν το γράμμα Χ ή Λ. Το μήκος φθάνει στα αρσενικά μέχρι 60 εκατοστά. Τα θηλυκά έχουν πιο μικρό μήκος. Γεννά τον Αύγουστο 5-8 αυγά, από τα οποία βγαίνουν αμέσως τα μικρά που είναι εξίσου επικίνδυνα με τα μεγάλα. Το κεφάλι της είναι πιο πλατύ προς τα πίσω και διακρίνεται έντονα από το σώμα. Η ουρά της είναι κοντή. Έχει δυνατή όραση ακόμα και στο σκοτάδι, ενώ η ίριδα των ματιών της έχει την ιδιότητα να αλλάζει ανάλογα με την ένταση του φωτός. Στην άνω γνάθο είναι εξοπλισμένη με δύο μυτερά δόντια, μεγαλύτερα από τα κοινά που έχει, τα οποία συνδέονται με αδένες που εκκρίνουν δηλητήριο.
Όταν η οχιά δαγκώσει τη λεία, τότε πιέζονται οι αδένες και εκκρίνεται δηλητήριο, το οποίο μέσω των δοντιών περνά στην πληγή του θύματος. Ανάλογα με τις περιστάσεις, η οχιά έχει την ικανότητα να καθορίζει την ποσότητα δηλητηρίου που θα χύσει στο θύμα της. Γενικότερα, η ποσότητα του δηλητηρίου είναι ανάλογη του μεγέθους του φιδιού. Επίσης, κάποια είδη τσιμπούν περισσότερο από άλλα. Κάθε χρόνο το δέρμα της αλλάζει, ενώ ανήκει στα είδη που πέφτουν σε χειμερία νάρκη.
Οι ενήλικες οχιές τρέφονται με μικρά ζώα, όπως ποντίκια, άλλα ερπετά και πτηνά. Το δηλητήριό της είναι επικίνδυνο. Τυπικά περιέχει πολλές πρωτεϊνάσες (ένζυμα που διαλύουν πρωτεΐνες). Αυτές προκαλούν συμπτώματα πόνου, οίδημα και νέκρωση, όπως επίσης και απώλεια αίματος. Ο θάνατος συνήθως επέρχεται από την πτώση της αρτηριακής πίεσης. Οι οχιές δεν επιτίθενται ποτέ στον άνθρωπο εάν δεν πατηθούν, πιαστούν ή απειληθούν άμεσα. Τα περισσότερα δείγματα οχιάς στον άνθρωπο είναι «στεγνά» και προειδοποιητικά, χωρίς την έγχυση δηλητηρίου.
Αν δεχθεί κάποιος δηλητηριώδες δήγμα από οχιά, απαιτείται έγκαιρη ιατρική φροντίδα. Είναι σημαντικό να μην σκιστεί ή κοπεί το δέρμα στο σημείο του δήγματος και να μην δεθεί το δαγκωμένο μέλος. Το δηλητήριο εξαπλώνεται κυρίως μέσω της λέμφου και όχι της φλεβικής ή αρτηριακής οδού, έτσι το να προκληθεί αιμορραγία στο σημείο του δαγκώματος είναι ανούσιο αλλά και επικίνδυνο, λόγω του τραυματικού σοκ που μπορεί να προκληθεί και να επιδεινώσει την κατάσταση του ασθενούς.
Επίσης μία σφιχτή περίδεση του δαγκωμένου μέλους φράσσει την κυκλοφορία του αίματος και μπορεί να προκαλέσει νέκρωση, γάγγραινα και θρομβώσεις, έτσι είναι σημαντικό να διατηρηθεί η ομαλή κυκλοφορία του αίματος. [Στις σοβαρότερες περιπτώσεις, αν δε φέρει το θάνατο, το δήγμα οχιάς αφήνει μόνιμη ουλή στο σημείο του δαγκώματος, ή μπορεί να απαιτηθεί ακρωτηριασμός του μέλους. Μπορεί επίσης ο ασθενής ή η ασθενής να είναι αλλεργικός στο δάγκωμα. Κατά την συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων δηλητηριωδών δειγμάτων στην χώρα μας τα συμπτώματα υποχωρούν μετά την κατάλληλη ιατρική περίθαλψη και επέρχεται η πλήρης ίαση του ασθενούς. Η επίθεσή της είναι ακαριαία δαγκώνοντας ρίχνει το δηλητήριο που βρίσκεται στα δύο μεγάλα δόντια της άνω σιαγόνας.
Το θύμα (τροφή) πεθαίνει αμέσως και μετά το καταβροχθίζει. Το μόνο ζώο που δεν πεθαίνει από το δάγκωμα της οχιάς είναι ο σκαντζόχοιρος που ουσιαστικά είναι και ο μόνος εχθρός της οχιάς.
Η οχιά αποτελεί μόνιμη απειλή για τους κυνηγούς και τα σκυλιά τους, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες. Μερικές συμβουλές για το πώς πρέπει να ενεργήσουμε μετά το δάγκωμα, θα φανούν χρήσιμες.
Στο μέρος που δάγκωσε η οχιά, μετά από λίγη ώρα παρουσιάζεται κοκκινίλα και το σημείο αρχίζει να πρήζεται, λίγο αργότερα αρχίζουν οι πόνοι, οι οποίοι με την πάροδο του χρόνου γίνονται όλο και πιο έντονοι. Αν το δάγκωμα γίνει στο κεφάλι, πρήζεται η γλώσσα, ο λάρυγγας και ακολουθούν φαινόμενα ασφυξίας. Εάν το ζώο ή ο άνθρωπος μείνουν χωρίς καμία ιατρική βοήθεια, επέρχεται ο θάνατος.
Κατά πρώτον για να εμποδίσουμε την εξάπλωση του δηλητηρίου στο αίμα, πιέζουμε αμέσως και δυνατά το δαγκωμένο σημείο, τόσο ώστε να τρέξει αίμα.
Εάν το δάγκωμα είναι σε χέρι ή πόδι το δένουμε λίγο πιο πάνω από το σημείο δαγκώματος, με οτιδήποτε έχουμε εύκαιρο, πανί, ζώνη, σχοινί, κορδόνι κλπ. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνουμε μείωση της κυκλοφορίας του αίματος και μας δίνεται η δυνατότητα περίπου 3 ωρών.
Σε περιπτώσεις που οι κυνηγότοποι είναι μακριά καλό είναι να έχετε ενέσεις για τη συγκεκριμένη περίπτωσ,η που θα προμηθευτείτε από το φαρμακείο. Σε περίπτωση που χρειαστεί να ενεργήσετε μόνοι σας, τότε θα πρέπει να πιέσετε με δύναμη το σημείο που έγινε το δάγκωμα και με το μαχαίρι να χαράξετε έξι γραμμές, σε σχήμα σταυρού,περιφερεικά του τραύματος.
Μόνο τα φαρμακερά φίδια έχουν δύο δόντια στην άνω σιαγόνα που κατά το δάγκωμα λειτουργούν ως σύριγγες και μεταφέρουν το δηλητήριο πάνω στις γραμμές που έχουμε χαράξει. Πρέπει να τοποθετήσουμε μία βεντούζα για να τραβήξει το αίμα μαζί με το δηλητήριο.
Οι περισσότεροι γνωρίζουν τον τρόπο με το στόμα, που ρουφάμε το αίμα, αλλά το δηλητήριο αυτό είναι πολύ επικίνδυνο, γιατί εάν υπάρχει η παραμικρή αμυχή ή χαλασμένο δόντι, τότε το δηλητήριο ενεργεί θανατηφόρα.
Εάν το δάγκωμα έχει γίνει μέσα σε διάρκεια 2 ωρών τότε κάνουμε υποδόριες ενέσεις κυκλικά από το σημείο.
Εάν έχουν περάσει οι δύο ώρες, τότε οι ενέσεις πρέπει να γίνουν ενδοφλέβιες. Μετά τις ενέσεις, ο ασθενής πρέπει να μένει ξαπλωμένος και να του δίνουμε καφέ ή κονιάκ.
Για τα σκυλιά, που έχουν θεραπευτεί από δάγκωμα δηλητηριώδους φιδιού, υπάρχει σοβαρή υποψία ότι χάνουν την οσφρητική τους ικανότητα. Πριν προβείτε σε θεραπεία πρέπει να εξακριβώσετε ότι το φίδι που δάγκωσε ήταν δηλητηριώδες.
1. Ρουθούνι
2. Κινούμενη γνάθος
3. “Λακάκι”
4. Κόρη ματιού (οβάλ και είναι κάθετη)
5. Εξαγωγέας δηλητηρίου (από εδώ βγαίνει το δηλητήριο μέσω ενός σωλήνα, που πηγαίνει στην άκρη του δοντιού)
6. Μάτι
7. Σωλήνας δηλητηρίου (εδώ μέσα ρέει το δηλητήριο)
8. Αδένας με το δηλητήριο (εδώ είναι αποθηκευμένο το δηλητήριο)
9. Δόντι με δηλητήριο (αυτό που μας δαγκώνει και βάζει το δηλητήριο στο αίμα μας)
10. Δέρμα (στυλ όπως τα λέπια του ψαριού, είναι επίσης “έξυπνο”, με την έννοια ότι αλλάζει αποχρώσεις ανάλογα με τις περιστάσεις)
11. Γλωττίς (είναι κάτι σαν λάρυγγας)
12. Θήκη γλώσσας (είναι η βάση που στηρίζει την γλώσσα και επίσης την τραβάει μέσα ή την βγάζει έξω)
13. Δόντια (έχουν τα φίδια και απλά δόντια)
14. Διχαλωτή γλώσσα
Πηγή: http://el.wikipedia.org/ & coolweb.gr
