H απάντηση είναι καταφατική. Εχει πλέον τεκμηριωθεί, με εκατοντάδες μαρτυρίες, ότι μερικές θηλυκές μπεκάτσες συνηθίζουν να μεταφέρουν πετώντας νεοσσούς που δεν είναι ακόμη οι ίδιοι ικανοί για πτήση. Η μεταφορά γίνεται σε μικρές αποστάσεις από 20 ως και 100 μέτρα, και σπανιότερα πιο μακριά.
Η διαμάχη για τη συμπεριφορά αυτή της μπεκάτσας ξεκίνησε το 1769, όταν ο μεγάλος Ιταλός φυσιοδίφης Τζιοβάνι Αντόνιο Σκόπολι έγραψε στο βιβλίο του Primus Annus Histotico Naturalis ότι «η μπεκάτσα μεταφέρει με το ράμφος νεοσσούς της όταν προσπαθεί να ξεφύγει από κίνδυνο». Ενα χρόνο αργότερα, ένας γνωστός Αγγλος χρονικογράφος και ερασιτέχνης φυσιοδίφης της εποχής, ο Γκίλμπερτ Ουάιτ, έγραφε: «Ειλικρινά δεν μου επιτρέπεται να θεωρήσω την παρατήρηση αυτήν ως αναληθή, παρ’ όλο που προσωπικά δεν έχω παρατηρήσει ποτέ τη συμπεριφορά αυτή».
Από τότε πολύ μελάνι χύθηκε από διαφόρους συγγραφείς και φυσιοδίφες πάνω στο θέμα αυτό. Οι μαρτυρίες όμως πλήθαιναν με τα χρόνια, όχι μόνο για το γεγονός αυτό καθ’ αυτό, αλλά και για τον ακριβή τρόπο της μεταφοράς. Οι πρώτες ενδείξεις για τη συμπεριφορά αυτή ήρθαν τυχαία. Στα μέσα του 19ου αιώνα, ένας θηροφύλακας στην Αγγλία ανέφερε ότι συνόδευε τον εργοδότη του και τους γιους του, όταν ξαφνικά σήκωσαν μια μπεκάτσα. Ένα από τα αγόρια την πυροβόλησε και η μπεκάτσα έπεσε, δίπλα της όμως βρέθηκε νεκρό και ένα μικρό. Το 1848, ο Τσαρλς Σεντ Τζον, δεινός κυνηγός και οξυδερκής φυσιοδίφης στη Σκοτία, έγραψε στις σημειώσεις του ότι παρατήρησε μπεκάτσες να μεταφέρουν τους νεοσσούς κρατώντας τους σφιχτά ανάμεσα στα πόδια τους και ακουμπώντας τους στην κοιλιά τους.
Τρόποι μεταφοράς
Oι περισσότεροι μάρτυρες αυτού του γεγονότος ανέφεραν τον τρόπο αυτό μεταφοράς, με μερικές μικρές παραλλαγές. Κάποιοι δήλωσαν ότι ο νεοσσός κρατιόταν σφιχτά ανάμεσα στους μηρούς ή τις κνήμες των ποδιών της μητέρας, η οποία χρησιμοποιούσε και το ράμφος ή και την ουρά σαν πρόσθετο μέσο στήριξης. Τις περισσότερες φορές ο νεοσσός κρατιόταν με το ράμφος να κοιτάει μπροστά, αλλά υπήρξαν και σπάνιες περιπτώσεις, όπου το μικρό κρατιόταν ανάποδα, δηλαδή με το ράμφος του προς την ουρά της μητέρας. Αυτό ήταν μάλλον αποτέλεσμα βιασύνης. Υπήρξαν βέβαια και κάποιες παρατηρήσεις όπου η μπεκάτσα μετέφερε τους νεοσσούς κρατώντας τους ανάμεσα στα δάκτυλα των ποδιών της. Η μπεκάτσα κατά την αερομεταφορά συνήθως μεταφέρει ένα ένα τα μικρά από ένα σημείο σε άλλο… «Περπατώντας στο δάσος, σήκωσα μια μπεκάτσα που συνόδευε 4 νεοσσούς που δεν μπορούσαν να πετάξουν. Κρύφτηκα πίσω από ένα θάμνο και ύστερα από 20 λεπτά, η μητέρα επέστρεψε και πήρε έναν έναν τους νεοσσούς και τους μετέφερε σε διαφορετικό μέρος περίπου 100-150 μέτρα μακριά», ανέφερε κάποιος αυτόπτης μάρτυρας του γεγονότος από τη Σκοτία.
Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου γίνεται ταυτόχρονη αερομεταφορά περισσότερων του ενός μικρών. Ο δούκας του Μπιούφορτ (Αγγλία), το 1850, ανέφερε ότι συνάντησε μία μπεκάτσα με τρεις νεοσσούς να πίνουν νερό σε ένα ρυάκι. Η μητέρα άρπαξε από ένα μικρό σε κάθε πόδι με τα δάκτυλα της και πέταξε. Κρυμμένος πίσω από ένα θάμνο, ο δούκας είδε τη μητέρα να επανέρχεται ύστερα από λίγα λεπτά και να παίρνει το τρίτο μικρό κρατώντας το πάλι στα δάκτυλα του ποδιού. Μία παρόμοια σκηνή περιγράφουν δύο νεαρές αδελφές στην Ιρλανδία του 1900, οι οποίες μάλιστα την ημέρα εκείνη είχαν βγάλει τα σκυλιά βόλτα στο κτήμα τους. Τα σκυλιά συνάντησαν μία μπεκάτσα με δύο μικρά. Το ενήλικο πουλί άρπαξε τον ένα νεοσσό ανάμεσα στους μηρούς και τον άλλο ανάμεσα στα πόδια και πέταξε μερικά μέτρα μακριά, όπου προσγειώθηκε και σκέπασε τα μικρά με τα φτερά της, βγάζοντας μια τσιριχτή φωνή. Μία πρόσφατη μαρτυρία καταγράφηκε το 1985 από τον έμπειρο θηροφύλακα Ανγκους Ναντς, που υπηρετούσε σε αγρόκτημα στη Νότια Αγγλία και παρατήρησε μπεκάτσα που πετώντας με δυσκολία και με τα πόδια της σχεδόν να κρέμονται, μετέφερε ταυτόχρονα δύο μικρά.
«Βρέχει» μπεκάτσες
Δεν είναι σπάνιες και οι φορές που «βρέχει» νεοσσούς, καθώς η μητέρα τους αφήνει να πέσουν από μικρό ύψος στο έδαφος ή της φεύγουν κατά λάθος και πέφτουν κάτω. Κάποιος γαιοκτήμονας στην Κεντρική Αγγλία τη δεκαετία του 1930, συνοδευόμενος από τον θηροφύλακα του και ένα βοηθό, είδαν το σούρουπο μια μπεκάτσα με ένα μικρό. Η μητέρα σήκωσε το μικρό στον αέρα, αλλά σε μικρή απόσταση το άφησε να πέσει και εκείνο προσγειώθηκε με το κεφάλι πάνω σε μαλακά βρύα.
Πολλοί θηροφύλακες στις αρχές του προηγούμενου αιώνα ανέφεραν ότι είδαν μπεκάτσα να ρίχνει το μικρό ενώ πετούσε. Ένας μάλιστα, είδε να πέφτουν ταυτόχρονα τρία μικρά! Ακραία, αν και λίγο απίστευτη, μοιάζει η μαρτυρία ενός δασοφύλακα από τη Γαλλία, στη δεκαετία ίου 1920. Ο δασοφύλακας σήκωσε μια μπεκάτσα, για την οποία γνώριζε ότι είχε φωλιά, και παρατήρησε έκπληκτος ότι μετέφερε ταυτόχρονα και τους τέσσερις μικρούς νεοσσούς. Μάλιστα ο ένας έπεσε στο έδαφος και η μητέρα επανήλθε και τον μάζεψε, αφού πρώτα απέθεσε τους άλλους τρεις.
Αιτίες μεταφοράς
Ποιοι είναι όμως οι λόγοι που ωθούν τις μπεκάτσες σ’ αυτήν τη 1 συμπεριφορά. Οι περισσότεροι παρατηρητές συμφωνούν ότι ο κύριος λόγος είναι να απομακρύνουν νεοσσούς που δεν μπορούν ακόμη να πετάξουν, μακριά από κίνδυνο. Υπάρχουν όμως και μαρτυρίες που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο λόγος της αερομεταφοράς είναι για περάσουν εμπόδια ή να μεταφερθούν σε σημεία τροφοληψίας, που αλλιώς δεν θα ήταν προσπελάσιμα. Ενας θηροφύλακας από τη Νότια Σκοτία, το 1935, ανέφερε την ύπαρξη μίας φωλιάς μπεκάτσας μέσα σε κήπο, που περιβαλλόταν από τοίχο ύψους 3 μέτρων. Τρεις μέρες αφού εκκολάφθηκαν τα τρία αβγά, η μητέρα μετέφερε έναν έναν τους νεοσσούς έξω από τον τοίχο, σε παρακείμενο δασύλλιο.
Παρόμοιες περιπτώσεις αναφέρθηκαν και από άλλους παρατηρητές, όπου η ενήλικη μπεκάτσα μετέφερε τους νεοσσούς περνώντας περίφραξη με πλεκτό συρματόπλεγμα. Σε μία άλλη περίπτωση, ο επιστάτης ενός αγροκτήματος οτην ίδια περιοχή, περιέγραψε μεταφορά των νεοσσών από τη μία όχθη ενός ρυακιού στην άλλη. Αρκετές είναι οι φορές που οι μπεκάτσες τακτικά μεταφέρουν τους νεοσσούς από στεγνά μέρη σε σημεία με πιο υγρό έδαφος, όπου προφανώς υπάρχει περισσότερη διαθέσιμη τροφή. Υπάρχουν καταγεγραμμένες μαρτυρίες στα αρχεία του Βρετανικού Σωματείου Ορνιθολογίας όπου παρατηρήθηκαν μπεκάτσες να μεταφέρουν τα μικρά από στεγνές περιοχές την ημέρα, σε πιο βαλτώδη σημεία το σούρουπο, και πίσω πάλι με το πρώτο φως της ημέρας. Παρατηρήσεις των τελευταίων τριών ή τεσσάρων δεκαετιών δείχνουν ότι στις βόρειες περιοχές οι μπεκάτσες φωλιάζουν όλο και περισσότερο σε δάση κωνοφόρων που συνορεύουν με υ-γρολίβαδα ή βαλτώδη εδάφη. Το έδαφος των κωνοφόρων είναι συνήθως όξινο, και επομένως είναι φτωχό σε σκουλήκια, ασπόνδυλα ή προνύμφες εντόμων που αποτελούν την κύρια τροφή των μικρών. Είναι λοιπόν αναγκασμένες οι μπεκάτσες να μεταβαίνουν σε πιο κατάλληλες περιοχές για να καλύψουν τις διατροφικές ανάγκες των νεοσσών. Η αερομεταφορά είναι μια στρατηγική η οποία λύνει το πρόβλημα αυτό της διαθεσιμότητας τροφής.
Καμιά φορά όμως η μπεκάτσα γίνεται χαζομαμά και το παρακάνει! Υπάρχουν αναφορές όπου η μητέρα μετέφερε μπεκατσόπουλα που μπορούσαν ήδη να πετάξουν. Τον Σεπτέμβριο του 1984, ένας θηροφύλακας στη ΒΔ Αγγλία συναντήθηκε με μια οικογένεια, που τα νεαρά άτομα είχαν φθάσει σχεδόν το μέγεθος της μητέρας. Τα τρία πέταξαν, ενώ η μητέρα προσπάθησε να μεταφέρει το τέταρτο. Λόγω όμως του βάρους και του μεγέθους του νεαρού ατόμου, η μητέρα πετούσε χαμηλά και δεν μπόρεσε να πάει πάνω από 20 μέτρα. Η φροντίδα που δείχνει η μπεκάτσα για τα μικρά της αντανακλάται στο υψηλότερο ποσοστό επιβίωσης που έχουν αυτά σε σχέση με άλλα είδη εδαφόβιων πουλιών. Η βασίλισσα του δάσους ποτέ δεν παύει να μας ξαφνιάζει και να μας καταπλήσσει.
Δρ Χρήστος Θωμαίδης
Θηραματολόγος – Ορνιθολόγος
Επ Καθ. ΤΕΙ Λαμίας
Πηγή : ΚΥΝΗΓΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ
