Φυσιολογικά, ο αναπαραγωγικός κύκλος της σκύλας, ο λεγόμενος οίστρος, εμφανίζεται δύο φορές το χρόνο. Αρχικά το αιδοίο της σκύλας αρχίζει να διογκώνεται και τις επόμενες μέρες πρήζεται έντονα, βγάζοντας και ένα αιματηρό έκκριμα, το οποίο αρχίζει να μειώνεται έντονα μετά από δέκα μέρες περίπου. Τότε είναι που πραγματοποιείται η ωοθυλκιορρηξία και εκείνες τις ημέρες (έως την 14η-15η ημέρα) είναι κατάλληλες για ζευγάρωμα.
Βασικές προϋποθέσεις για να είναι κατάλληλη μία σκύλα για ζευγάρωμα είναι να έχει κάνει τουλάχιστον έναν οίστρο, να είναι απόλυτα υγιής και να μην είναι φορέας ασθένειας (όπως διροφιλαρίαση, λεϊσμανίαση, ερλιχίωση) ή φορέας κάποιας κληρονομικής δυσπλασίας και φυσικά να έχει το σωστό σωματικό βάρος και να μην είναι απισχασμένη, λόγω κακής διατροφής. Αν δεν συντρέχει κάποιος από τους παραπάνω λόγους, τότε ο ιδιοκτήτης, αφού κάνει μία σωστή αποπαρασίτωση της σκύλας του με τα κατάλληλα χάπια, τότε μπορεί να τη ζευγαρώσει.
Προτιμότερο είναι η σκύλα να επισκεφθεί τον επιβήτορα στο χώρο του, αντί για το αντίθετο και καλό είναι να πραγματοποιούνται δύο ζευγαρώματα με δύο μέρες διαφορά.
Η εγκυμοσύνη διαρκεί περίπου 62 ημέρες (από 58-65). Από την 4η-5η εβδομάδα της εγκυμοσύνης οι μαστοί αυξάνουν σε όγκο και οι θηλές αρχίζουν να προβάλλουν σαφώς. Τέτοιες όμως αλλαγές διαπιστώνονται και στη ψευδοκύηση, όπου η σκύλα νομίζει ότι βρίσκεται σε κατάσταση εγκυμοσύνης και το ενδοκρινολογικό της σύστημα εκκρίνει ορμόνες όπως σε μία κανονική εγκυμοσύνη.
Στα μέσα της εγκυμοσύνης η τροφή πρέπει να αυξάνει κατά 20-30% και όταν πλησιάζει η γέννα κατά 40-50%. Η τροφή να είναι κατάλληλη για εγκυμοσύνη με τη σωστή αναλογία ασβεστίου – φωσφόρου. Λίγο πριν τον τοκετό καλό είναι να κουρευτεί η περιοχή γύρω από το αιδοίο και από τους μαστούς και να καθαριστούν οι θηλές με ήπιο αντισηπτικό, το οποίο μετά να ξεπλυθεί με νερό. Περίπου 24 ώρες πριν από τον τοκετό παρατηρείται πτώση της θερμοκρασίας του σώματος, τουλάχιστον κατά 1,2ο C, που σημαίνει από 38,5ο C θα φθάσει 37-37,3ο C.
Στα πρωτότοκα ζώα η έναρξη της γαλακτοπαραγωγής είναι ταυτόχρονη με τον τοκετό, στα πολύτοκα όμως το πρωτόγαλα είναι δυνατό να εξέλθει μερικές ημέρες πριν από την έναρξη του τοκετού.
Πρέπει να εξοικειώσουμε τη σκύλα με το μέρος που θα ξεγεννήσει, φτιάχνοντας μια «φωλιά» από κούτα ή κασόνι, φροντίζοντας να υπάρχουν εκεί πετσέτες και υποσέντονα.
Όταν ξεκινήσει ο τοκετός αρχικά παρατηρείται ανησυχία του ζώου, ταχύπνοια, επιπόλαιη αναπνοή και πλήρης ανορεξία. Στη συνέχεια παρατηρείται έναρξη των συσπάσεων των κοιλιακών τοιχωμάτων. Στο φυσιολογικό τοκετό, ο τοκετός του πρώτου εμβρύου είναι δυνατόν να διαρκέσει από 15 λεπτά έως μία ώρα και σε σπάνιες περιπτώσεις ακόμη περισσότερο. Υστερα από ένα διάλειμμα μισής ώρας έως μίας ή και δύο ωρών οι συσπάσεις των κοιλιακών τοιχωμάτων επαναλαμβάνονται. Ο χρόνος και οι προσπάθειες που χρειάζονται για την εξώθηση του δεύτερου εμβρύου είναι συνήθως λιγότερες από του πρώτου. Ο συνολικός χρόνος της γέννας στο σκύλο κυμαίνεται μεταξύ 3-8 ωρών, εφόσον ο αριθμός εμβρύων είναι συνηθισμένος (4-8) ή παρατείνεται μέχρι 12-18 ώρες σε περίπτωση που η τοκετο-εβδομάδα είναι εξαιρετικά μεγάλη (10-14). Στα διαστήματα μεταξύ των τοκετών των εμβρύων η μητέρα γλείφει το νεογέννητο, κόβει τον ομφάλιο λώρο και τρώει τους πλακούντες. Σύντομα, μετά τον τοκετό, το νεογέννητο αναζητά τη θηλή του μαστού για να θηλάσει. Είναι πολύ βασικό το κουτάβι να θηλάσει το πρώτο 24ωρο της ζωής του το γάλα της μαμάς του, το λεγόμενο πρωτόγαλα, το οποίο είναι πλούσιο σε αντισώματα και είναι αυτό που θα του δώσει την πρώτη άμυνα του ανοσοποιητικού συστήματος.
Υπάρχουν περιπτώσεις όπου χρειάζεται η δική μας επέμβαση στην εξέλιξη ενός τοκετού, όταν π.χ. ένα κουτάβι αντί να εξέρχεται με το κεφάλι βγαίνει με τα πίσω άκρα και τότε υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για όλη την τοκετοομάδα. Τότε αν δεν είναι δυνατό να τραβήξουμε το έμβρυο βοηθώντας την εξώθηση του, τότε είναι απαραίτητο να επέμβει ο κτηνίατρος. Επίσης, υπάρχει περίπτωση η σκύλα να μην κόψει τον ομφάλιο λώρο του κουταβιού και τότε ο ιδιοκτήτης θα πρέπει να τραβήξει τον ομφάλιο λώρο με αντίθετη τάση από και προς το κουτάβι. Αν ένα κουτάβι δεν αναπνέει μόλις γεννηθεί τότε θα αποβούν σωτήριες κάποιες μαλάξεις στο στέρνο και ένα τίναγμα του κουταβιού από τα πίσω άκρα, ώστε να εξέλθει το υγρό που βρίσκεται στα ρουθούνια του. Τέλος αν κάποιο κουτάβι έχει σφηνωθεί προς την έξοδό του ή αν καθυστερεί υπερβολικά η διαδικασία της γέννας, τότε είναι απαραίτητη η επέμβαση του κτηνιάτρου. Επίσης θα πρέπει να προβληματίσει τον ιδιοκτήτη η κατάπτωση και ανορεξία της σκύλας του, όταν μετά από πολλές ώρες μετά την έξοδο του κουταβιού δεν βελτιώνεται η εικόνα της σκύλας. Τότε θα πρέπει να τη ψηλαφίσει ένας κτηνίατρος για να διαπιστώσει αν έχει παραμείνει πλακούντας ή και κουτάβι στη μήτρα του ζώου.
Τις τρεις πρώτες εβδομάδες τα νεογέννητα κουτάβια τρέφονται και περιποιούνται αποκλειστικά από τη μητέρα τους. Ο ιδιοκτήτης πρέπει να φροντίζει να είναι διαρκώς ζεστά, η μητέρα τους να διατρέφεται καλά, να είναι υγιής, οι μαστοί της να μην είναι σκληροί και επώδυνοι και να παρακολουθεί αν παράγει αρκετό γάλα. Μερικές φορές, όταν έχουν γεννηθεί πολλά κουτάβια, τότε αυτά πρέπει να ταΐζονται επιπλέον με ειδικό γάλα για κουταβάκια. Από την 4η εβδομάδα αρχίζουμε σταδιακά να απογαλακτίζουμε τα κουτάβια δίνοντάς τους άνθος ορύζης με γάλα καθώς και ειδική ξηρή τροφή απογαλακτισμού. Σε αυτή την ηλικία επειδή έχουν κοφτερά δοντάκια και αιχμηρά νυχάκια προκαλούν πόνο στους μαστούς της μητέρας τους, για αυτό σταδιακά θα αποφεύγει να τα ταΐζει. Η ιδανική ηλικία που πρέπει να υιοθετηθούν τα κουτάβια είναι αυτή των 7-8 εβδομάδων.
Περνώντας από τα στάδια της εγκυμοσύνης, του τοκετού και του θηλασμού, είναι γεγονός ότι η σκύλα ολοκληρώνεται σαν προσωπικότητα , και κατ’ επέκταση συμβάλλει αυτό στην τελική διαμόρφωση του χαρακτήρα της.
Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στον “ΠΑΝ-ΘΗΡΑΣ 2005” της ΣΤ’ ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ και είναι του κτηνίατρου Νικόλαου Παραγυιού.
