Πολύς λόγος γίνεται για το εάν η περίοδος θήρας των θηρεύσιμων ειδών θα είναι μια εβδομάδα πάνω ή μια εβδομάδα κάτω, μια ημέρα περισσότερο ή λιγότερο την εβδομάδα κ.λπ., με σκοπό να περιοριστεί η κάρπωση και να μην υπάρχει μείωση στον πληθυσμό. Έχουν ακουστεί και πιο ακραίες τοποθετήσεις, όπως να απαγορευτεί εντελώς το κυνήγι για ένα ή περισσότερα έτη για να ανακάμψουν τα θηράματα.
Η περσινή κυνηγετική περίοδος υπήρξε μοναδική για τη νεότερη ιστορία της θηρευτικής δραστηριότητας της Ελλάδας. Λόγω της πανδημίας Covid19 επιλέχθηκε από την κυβέρνηση να απαγορευτεί εντελώς η θήρα από αρχές Νοεμβρίου. Μια απόφαση μοναδική σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθότι στις άλλες χώρες της Ευρώπης η θήρα συνεχίστηκε, και απλά λήφθηκαν κάποια επιμέρους και τοπικά μέτρα.
Αποδείχθηκε έτσι, για ακόμα μια φορά, το πώς διαχειρίζεται τη θήρα η εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση (COVID19 και η νοσηρότητα της ελληνικής θήρας).
Αποτέλεσμα ήταν να περιοριστούν οι κυνηγετικές εξορμήσεις και κατ΄ αντιστοιχία η κάρπωση. Μπορούν λοιπόν να διακριθούν τρεις κατηγορίες θηραμάτων:
1) το ορτύκι και το τρυγόνι για τα οποία δεν άλλαξε κάτι, καθότι το μεγαλύτερο μέρος της κάρπωσης συμβαίνει νωρίς,
2) τα κύρια επιδημητικά, αγριόχοιρος, λαγός, πέρδικες στα οποία οι εξορμήσεις περιορίστηκαν σε μισές περίπου, και
3) μπεκάτσα, τσίχλες, υδρόβια και φάσα για τα οποία μικρό μέρος της κάρπωσης έλαβε χώρα, καθότι θηρεύονται κυρίως από Νοέμβριο και μετά.
Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τη φετινή κάρπωση; Μπορούν να εξαχθούν κάποια συμπεράσματα για την κυνηγετική πίεση που ασκείται στους πληθυσμούς των θηραμάτων; Είναι στο πλαίσιο της επιδιωκόμενης αειφορίας η κάρπωση; Από θηραματολογικής απόψεως, διεξήχθη ένα είδος πειράματος σε πανελλήνιο επίπεδο και θα ήταν σημαντικό να αξιοποιηθεί.
Οι πληθυσμοί υπόκεινται σε αυξομειώσεις ανάλογα με την ένταση των περιοριστικών παραγόντων η οποία εκφράζεται στη γεννητικότητα και τη θνησιμότητα. Οι πληθυσμοί των μικρών θηραμάτων, των λαγών, των περδίκων και των μεταναστευτικών πτηνών στηρίζονται κυρίως στην ετήσια αναπαραγωγή. Έτσι συνήθως πάνω από 60% των ατόμων που συναντούμε δεν ξεπερνούν την ηλικία του ενός έτους. Στα μεγάλα θηράματα η επιβίωση είναι μεγαλύτερη και το ποσοστό ατόμων μεγαλυτέρων του ενός έτους είναι υψηλότερο.
Συνεπώς, εάν σε μια περιοχή η αναλογία ανήλικων/ενήλικα δεν έχει μεγάλη μεταβολή – άρα η αναπαραγωγή υπήρξε σταθερή – τότε εάν:
1) οι δείκτες αφθονίας δε διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των κυνηγετικών περιόδων 2019-20, 2020-21 και 2021-22, αποτελεί ένδειξη πως η κάρπωση που εφαρμόζεται δεν αποτελεί κύριο περιοριστικό παράγοντα του πληθυσμού. Ο πληθυσμός έχει την ικανότητα να αντισταθμίζει την κάρπωση.
2) οι δείκτες αφθονίας για το 2021-22 δείχνουν αύξηση, αυτό υποδεικνύει ότι η θήρα αποτελούσε κύριο περιοριστικό παράγοντα και η απόληψη καθήλωνε τον πληθυσμό σε μικρότερο μέγεθος. Η μείωση της κάρπωσης λόγω της περσινής απαγόρευσης επέτρεψε στον πληθυσμό να “ανασάνει”, οι περισσότεροι εναπομείναντες γεννήτορες εκμεταλλεύτηκαν τους διαθέσιμους πόρους και αύξησαν τον πληθυσμό.
3) οι δείκτες αφθονίας για το 2021-22 δείχνουν μείωση, αυτό υποδεικνύει ότι η θήρα δεν είναι κύριος περιοριστικός παράγοντας και κάποιος άλλος παράγοντας έδρασε και παρόλο που η θνησιμότητα από τη θήρα μειώθηκε, ο πληθυσμός δε βοηθήθηκε και μειώθηκε.
Σημειώνεται ότι στις περιπτώσεις αυτές δεν μπορούν να εξαχθούν εύκολα ασφαλή συμπεράσματα χωρίς την υλοποίηση ολοκληρωμένων ερευνητικών προγραμμάτων.
Το Πρόγραμμα Άρτεμις μπορεί να βοηθήσει στις ανωτέρω προσεγγίσεις, όπως και έρευνες σε ενδεικτικές περιοχές. Η αειφορία της κυνηγετικής κάρπωσης είναι το σημαντικότερο στη διαχείριση της θήρας, ωστόσο πολλά θα πρέπει να γίνουν ακόμα στην Ελλάδα για να παρακολουθείται ικανοποιητικά, να εφαρμοστεί στην πράξη και έτσι να κατοχυρωθεί ακόμα περισσότερο η θήρα μέσω της επιστημονικά πιστοποιημένης αειφορικής διαχείρισης.
Του Δρος Χρήστου Κ. Σώκου
