Ηλικια του Αγριοχοιρου

Για να διαχειριστούμε έναν πληθυσμό ενός θηραματικού είδους με διαχειριστικό μέσο το κυνήγι και ιδιαίτερα στην περίπτωση του αγριόχοιρου, πρέπει να λάβουμε υπ’ όψη μας μια σειρά από παραμέτρους όπως: η έκταση μέσα στην οποία ζει και κινείται ο πληθυσμός και ασκείται το κυνήγι, η διαθεσιμότητα της τροφής, οι περιοχές για γιατάκια, οι αγροτικές καλλιέργειες, η κυνηγετική κάρπωση και η ηλικιακή δομή του πληθυσμού.

Στις περισσότερες περιπτώσεις η γνώση της κυνηγετικής κάρπωσης  περιορίζεται στον αριθμό των θηρευθέντων ζώων στον οποίο καμιά φορά προστίθεται το φύλο, το βάρος και κάποια στοιχεία για την κατάσταση των γεννητόρων.

Η ηλικία του αγριόχοιρου η οποία είναι ένα στοιχείο που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους κυνηγούς εκτιμάται συνήθως χονδρικά απ’ αυτούς από εξωτερικά χαρακτηριστικά των ζώων (ραβδώσεις, καστανό χρώμα, μαύρο χρώμα κ.λ.π.) ή από το βάρος. Η έρευνα έχει δείξει όμως, ότι η σχέση μεταξύ βάρους και ηλικίας των ζώων είναι πολύ χαλαρή, άρα και η εκτίμηση της ηλικίας από το βάρος επισφαλής. Πάντως στον πίνακα 1 δίνεται μια χαλαρή συσχέτιση μεταξύ βάρους και ηλικίας του αγριόχοιρου σε πλούσιους και σε φτωχούς για το είδος βιοτόπους.

Σε τι ακριβώς μας χρειάζεται η ακριβής γνώση της ηλικίας των θηρευθέντων αγριόχοιρων;

Η εκτίμηση της ηλικίας των θηρευθέντων πάντα ζώων μας επιτρέπει:
· να καθορίσουμε την ακριβή περίοδο της αναπαραγωγής (ημερομηνία γέννησης των μικρών).
· να διαπιστώσουμε αν η ανάπτυξη των νεαρών είναι ισορροπημένη και να προσδιοριστούν
ενδεχομένως οι περίοδοι έλλειψης τροφής, και
· να υπολογιστεί το ποσοστό επιβίωσης των νεαρών, σ’ έναν δεδομένο πληθυσμό.

Μέθοδοι προσδιορισμού της ηλικίας

Υπάρχουν αρκετές μέθοδοι προσδιορισμού της ηλικίας ενός νεκρού αγριόχοιρου, αλλά εμείς σ’ αυτό το άρθρο θα αναπτύξουμε μόνο δύο, διότι αυτές είναι πολύ εύκολο να εφαρμοστούν και στην πράξη από τον κάθε κυνηγό.

1. Μέθοδος προσδιορισμού της ηλικίας από την μορφή της οδοντοστοιχίας της κάτω σιαγώνας

Ο αγριόχοιρος είναι ένα θηλαστικό και όπως όλα τα ζώα αυτής της κλάσης, εμφανίζει πρώτα την γαλακτική οδοντοστοιχία και κατόπιν την οριστική. Οι διαφορετικές μορφές που παίρνει η οδοντοστοιχία της κάτω σιαγώνας κατά τις διάφορες φάσεις εμφάνισης των δοντιών επιτρέπουν τον προσδιορισμό της ηλικίας του ζώου.Για να γίνει σαφής η διάκριση των δοντιών υιοθετήσαμε την διεθνή κωδικοποίηση στον συμβολισμό των δοντιών, που ισχύει για όλα τα θηλαστικά και είναι η εξής:

  Μπορούμε έτσι να διακρίνουμε πέντε κλάσεις ηλικίας εξετάζοντας την κάτω σιαγώνα, σύμφωνα με τις εικ. 1-5.

·       Εικ. 1: 6 – 8 μηνών.

  Σε κάθε πλευρά υπάρχουν 3 κοπτήρες γαλακτικοί: ο εξωτερικός ι3, ο μεσαίος ι2 και ο εσωτερικός ι1, ο γαλακτικός κυνόδοντας c, 3 προγόμφιοι γαλακτικοί, οι p2, p3, p4 ( o p4 εμφανίζεται με τρεις λοβούς) και ο πρώτος οριστικός γομφίος Μ1. Χαρακτηριστική είναι η λεπτή και οξεία όψη του ι3 και του c.

·       Eικ. 2: Περίπου 12 μηνών.

  Εχουν εμφανιστεί ο οριστικός κυνόδοντας C και ο εξωτερικός κοπτήρας ι3. Ο δεύτερος γομφίος Μ2 είναι υπό ανάπτυξη. Ο γαλακτικός κοπτήρας ι1 είναι έτοιμος να πέσει και να αντικατασταθεί από τον οριστικό Ι1. Οι προγόμφιοι γαλακτικοί  έχουν φθαρεί.

·       Εικ. 3: 14 – 17 μηνών.

  Ο εσωτερικός οριστικός κοπτήρας Ι1 αναπτύσσεται. Ο δεύτερος γομφίος Μ2 έχει εμφανιστεί. Ο τέταρτος γαλακτικός προγόμφιος p4 έχει φθαρεί πολύ, θα πέσει και θα αντικατασταθεί από τον  Ρ4 κάτασπρο και δυνατό. Ο δεύτερος και ο τρίτος γαλακτικός προγόμφιος p2 και  p3 αντικαθίστανται λίγο – λίγο  από τους Ρ2 και Ρ3. Ο κυνόδοντας C αρχίζει να παρουσιάζει ένα σημείο τριβής.

·       Εικ. 4: 19 – 21 μηνών.

  Ο γαλακτικός μεσαίος κοπτήρας ι2 έχει πέσει και ο αντικαταστάτης του οριστικός Ι2 βρίσκεται υπό ανάπτυξη. Αντίθετα ο κοπτήρας Ι1 είναι πλέον αναπτυγμένος καθώς και ο δεύτερος γομφίος Μ2. Ο τρίτος γομφίος Μ3 είναι σε εξέλιξη και ο τέταρτος προγόμφιος Ρ4  παρουσιάζει 2 λοβούς.

·       Εικ. 5: 27 – 30 μηνών.

  Ο τρίτος γομφίος Μ3 έχει ήδη αναπτυχθεί αλλά η ανάπτυξή του θα ολοκληρωθεί τον 36ο μήνα (3 ετών). Οι οριστικοί κοπτήρες έχουν πλήρως αναπτυχθεί και σχηματίζουν μια ελαφρά καμπύλη. Η οδοντοστοιχία είναι πλήρης. Οι προγόμφιοι και ο 1ος γομφίος Μ1 έχουν αρχίσει να παρουσιάζουν φθορά.

  2. Μέθοδος του Brandt (αναλογία διαμέτρων σε δύο σημεία του κυνόδοντα)

  Με την μέθοδο αυτή μπορούμε να εκτιμήσουμε χονδρικά την ηλικία των κάπρων και μόνο, από τις διαστάσεις του κυνόδοντα. Ετσι μετράμε την διάμετρο στην βάση του κυνόδοντα DB και την διάμετρο ακριβώς κάτω από το σημείο που αρχίζει η επαφή των δύο κυνόδοντων  (του πάνω και του κάτω) όταν κλείνει το στόμα DT. Το πηλίκο των δύο αυτών διαμέτρων DB/ DT δίνει κατά προσέγγιση την ηλικία όπως φαίνεται στην εικόνα 6 ή στον πίνακα 2. 

Στο δια ταύτα …

 Μελετώντας τα παραπάνω βλέπουμε ότι είναι αρκετά απλό να προσδιορίσουμε την ηλικία ενός νεκρού αγριόχοιρου, χωρίς κανένα ειδικό εργαλείο αν επιλέξουμε την 1η μέθοδο (της εξέτασης της μορφής της οδοντοστοιχίας) και μόνο μ’ ένα παχύμετρο και ένα κομπιουτεράκι αν επιλέξουμε την 2η μέθοδο (του Brandt). Επειδή λοιπόν εμάς τους γουρουνάδες πολλές φορές μας αρέσει να κάνουμε τους γνώστες, δεν χρειάζεται να αναπτύξουμε καμιά μαντική τέχνη. Απλά μπορούμε να κόψουμε με το ψαλλίδι το φύλλο με τις εικόνες 1-5 ή να το βγάλουμε ένα φωτοαντίγραφο και να το έχουμε μαζί μας στην τσάντα. Μπορούμε ακόμη και να το πλαστικοποιήσουμε για να μη καταστραφεί. Μόλις λοιπόν η παρέα χτυπήσει ένα γουρούνι και όσο ακόμη είναι ζεστό (αν κρυώσει δεν θα ανοίγει το στόμα του), θα συγκρίνουμε την οδοντοστοιχία μιας από τις κάτω σιαγώνες μ’ αυτές των εικόνων 1-5 και μ’ όποιαν ταιριάζει είναι και η ηλικία του.

Ετσι μπορούμε να συσχετίσουμε την ηλικία με το βάρος του ζώου και να δούμε αν η χρονιά είναι πλούσια σε τροφή ή όχι.

Πηγές:

·       G. Valet. Methode de determination de l’ age des sangliers. Mag. Le shasseur de sanglier, n0 12, p.26-30.
·       G. Valet. La dentition du sanglier. Mag. Chasse – sanglier – passion, no 4, p.28 -29.
·       L. Bouldoire, J. Vassant. Le sanglier.
·       O.N.C. Le sanglier
·       Αφηγήσεις των φίλων και κυνηγετικών μου δασκάλων αειμνήστου Ανέστη Κυρμανίδη, Στάθη Μετζιντζόγλου και Δημήτρη Ευμοιρίδη.