O γερος και η μπεκατσα

Η παλαιότερη οροσειρά της χώρας με τις τραχιές και απότομες πλαγιές όπως σμιλεύτηκαν στα εκατομμύρια χρόνια της γεωλογικής ιστορίας, αποτελεί μια από τις λίγες περιοχές της Ελλάδας που δεν έχει «πατηθεί» ακόμη από τον πολιτισμό της εξέλιξης και των «μεγάλων έργων».

 

Μέσα σε αυτό το τραχύ και απομονωμένο περιβάλλον, ζουν αιώνες τώρα οι Πομάκοι της Ροδόπης, με τα χωριά τους να αγκιστρώνονται απεγνωσμένα στο παραμικρό πλάτωμα.

 

 

 

Το κυνήγι στη Ροδόπη ήταν πάντα μέρος της ζωής των Πομάκων. Ο Μπαϊράμ, ο «Γέρος» όπως τον αποκαλούν στην κυνηγοπαρέα του, μεγάλωσε σαν κυνηγός στην Ισαία και έμαθε τα βουνά καλύτερα από την αυλή του σπιτιού του. Κατεβαίνοντας στην Ξάνθη όπου είχε το μαγαζάκι του, μπορούσε να βγαίνει με τα πόδια στα βουνά πάνω από την πόλη, όταν ακόμη ο χρόνος δεν είχε αφήσει τα σημάδια πάνω του και το κυνήγι ήταν πολύ πιο απλό. Τώρα πρέπει να μετακινηθεί με το αυτοκίνητο του γιου του για να μπορέσει να πατήσει τις απότομες πλαγιές του Κόσυνθου. Αν και πολλές φορές δεν κρατιέται και ανεβαίνει με το λεωφορείο στα κυνηγοτόπια του και Τετάρτες, υπό τη συνεχή γκρίνια των οδηγών για τον «οπλισμένο παππού» που αρνείται να αφήσει το όπλο του στον χώρο αποσκευών, αν και είναι καλά τακτοποιημένο στη δερμάτινη θήκη που έφτιαξε ο ίδιος.

 

Πρώτη χρονιά

 

Η χριστουγεννιάτικη εκδρομή μου στην Ξάνθη έγινε αφορμή να κυνηγήσουμε μπεκάτσες μαζί με τον Οσμάν και τον γέρο, όπως το κανόνιζε από το καλοκαίρι κιόλας, για να δω και το νεαρό του Σέττερ, τον Τομ, που κυνηγούσε ουσιαστικά πρώτη χρονιά μπεκάτσες.

 

Η ξηρασία στην περιοχή ήταν πέραν κάθε προηγούμενου και οι μπεκάτσες λιγοστές και δυσεύρετες. Ομως για τον γέρο που μεγάλωσε στα βουνά αυτά, δεν χρειαζόταν ούτε σκύλος για να γνωρίζει σε ποια ακριβώς γωνιά, σε ποια συστάδα και πλαγιά θα είναι το κάθε πουλί. Στα χαμηλά, γύρω από το χωριό και τους στάβλους, παλιούρια, λίγοι γαύροι και πουρνάρια καταφαγωμένα από τα κατσίκια σχημάτιζαν μικρές συστάδες και πυκνά σύδενδρα. Πιο ψηλά ξεκινούσαν τα παμπάλαια δάση του γαύρου μέχρι σχεδόν την κορυφή του βουνού.

 

«Εγώ θα κάνω έναν γύρω στη ρεματιά αυτή και εσείς ψάξτε τα πυκνά πάνω από τον δρόμο» ήταν τα λόγια του καθώς γέμιζε το δίκαννο και ξεκινούσε μόνος του, ανάμεσα στα χαμηλά πουρνάρια. Δεν χρειαζόταν σκυλί για να σηκώσει τον λαγό, αν αυτός έπιανε το γιατάκι του σ’ αυτή τη ράχη.

 

Με τον Οσμάν ξεκινήσαμε την έρευνα σε μια πυκνή απότομη ρεματιά, κατάφυτη από παλιούρια και γαβριά, που κατεβαίνει από την κορυφή μέχρι το ποτάμι. Με βορινό προσανατολισμό και περιτριγυρισμένη από ψηλές βουνοκορφές, διατηρεί αρκετή υγρασία στο παχύ υπόστρωμα των φύλλων που συσσωρεύονται στην κοίτη, ώστε να κρατήσει τις πεινασμένες μπεκάτσες. Στις προσήλιες με βελανιδιές πλαγιές το χώμα είναι κατάξερο και τα φύλλα τρίζουν σε κάθε πάτημα με ενοχλητικό για μας και τις μπεκάτσες θόρυβο.

 

Ανεβήκαμε σχεδόν όλη ρεματιά χωρίς να βρούμε κανένα πουλί, όταν φωνές ακούστηκαν από χαμηλότερα. Ο γέρος έκανε το θαύμα του και σήκωσε μια μπεκάτσα, καθώς «κοσκίνιζε» μεθοδικά το πλάι με τα παλιούρια, αναζητώντας με τον δικό του τρόπο όλα τα πονηρά σημεία που θα την κρατούσαν. Δεν μπόρεσε να πυροβολήσει όμως, τα γρήγορα αντανακλαστικά δεν ακολουθούν την πολύχρονη εμπειρία με τον ίδιο ρυθμό, ώστε να καταφέρει να κατεβάσει το όπλο του από τον ώμο.

 

«Εφυγε χαμηλά και αριστερά μου», μας φωνάζει και κατεβαίνουμε αμέσως για να ψάξουμε την πυκνή πλαγιά δίπλα του. Η μπεκάτσα όμως ήταν άφαντη παρόλη την επίμονη και συστηματική έρευνα σε κάθε πιθανή και απίθανη γωνιά. Ψηλά, λίγο πιο κάτω από την κορυφή του βουνού, ανάμεσα στα ξερόκλαδα των γαύρων ξεχωρίζει μια πράσινη τούφα με πουρνάρια ακριβώς στο γύρισμα της ράχης. Εκεί μας καθοδηγεί να ψάξουμε ο γέρος, σε μια ακόμη γωνιά που κρατάει μπεκάτσες και αρχίζει ένας δύσκολος ανήφορος που επιβραβεύεται μετά από μια ώρα σκληρής ανάβασης. Λίγα μέτρα πριν βγούμε στο πράσινο πλάτωμα, μετά από μια γρήγορη φέρμα του Τομ, πετάχτηκε η μπεκάτσα πάνω από τις κορυφές των δένδρων και ο Οσμάν με μια καλοζυγισμένη τουφεκιά την έστειλε να προσγειωθεί κουτρουβαλώντας πάνω σε ένα ξερό αιωνόβιο δένδρο. Ηταν η μόνη τουφεκιά που ακούστηκε από το πρωί σε όλη την περιοχή.

 

Πανάρχαιο καλντερίμι

 

Από το πλάτωμα είχαμε μια καλή θέα σε όλο τον κυνηγότοπο… Κάπου χαμηλά μόλις και φαινόταν μια φιγούρα να μετακινείται αργά και προσεκτικά ακολουθώντας ένα πανάρχαιο καλντερίμι στην κοίτη της ρεματιάς. Ο γέρος συνέχιζε την αναζήτηση του πονηρού λαγού που καταφέρνει συνεχώς να του ξεφεύγει. Ξανασχεδιάζοντας την πορεία του και το σημείο που σήκωσε την μπεκάτσα, εκτιμώ ότι δεν πέταξε αριστερά και χαμηλά, όπου ψάξαμε χωρίς αποτέλεσμα, αλλά συνέχισε λίγο ψηλότερα σε μια συστάδα με βελανιδιές, παλιούρια και μια μεγάλη ξερή βελανιδιά για χαρακτηριστικό σημείο αναφοράς. Εκεί ζητώ από τον Οσμάν να κατεβούμε για να ψάξουμε τη χαμένη μπεκάτσα του παππού.

 

 

Ακολουθώντας τα αχνά μονοπάτια, τις «πατίκες», που διατηρούν ζωντανά και με πολύ κόπο τα κατσίκια και τα γελάδια των βοσκών μέσα στο δάσος, καταφέρνουμε να βγούμε λίγο χαμηλότερα από το ύποπτο σημείο. Ακόμη μια μικρή ανάβαση μας περιμένει. Ο Τομ που έφυγε μπροστά μας έμεινε άγαλμα μόλις πλησίασε στην ξερή βελανιδιά. Εφυγα τρέχοντας τον ανήφορο για να προλάβω να πιάσω δίπλα στον σκύλο, καλύπτοντας τη ράχη και την πυκνή ρεματιά αριστερά, πριν μας φύγει πονηρά.

 

Σαν έμπειρος σκύλος ο Τομ παρόλο το μικρό της ηλικίας του, σπάει τη φέρμα, κινείται λίγο δεξιά, κάνει ένα μικρό γύρο και ξαναφερμάρει στα παλιούρια λίγο χαμηλότερα. Ανεβαίνω σε ένα βράχο και έχω όλη την πυκνή πλαγιά αμφιθεατρικά μπροστά μου με τον σκύλο δεξιά και τον Οσμάν ακόμη δεξιότερα να καλύπτει την άλλη πλευρά. Η μπεκάτσα είναι μπλοκαρισμένη. Πετάγεται ξαφνικά με θόρυβο ανάμεσα από τα παλιούρια και ξεχύνεται στον κατήφορο αγγίζοντας τις κορυφές των δένδρων. Λίγο πριν κρυφτεί πίσω από τις βελανιδιές την προλαβαίνω και ρίχνω δύο απανωτές ντουφεκιές πάνω της. Αν και χτυπημένη συνεχίζει την πτήση της αφήνοντας μια τούφα πούπουλα στα αγκαθωτά παλιούρια..

 

Ο γέρος μας περίμενε κοντά στο αυτοκίνητο. Ακούγοντας τις τουφεκιές ετοιμάστηκε, αυτή τη φορά δεν θα τον ξεγελάσει η πονηρή μπεκάτσα που αερογλιστρά χωρίς φτεροκοπήματα μετά τον τραυματισμό της και κατευθύνεται πάνω του. Την περιμένει υπομονετικά και με μια τουφεκιά την κατεβάζει κυριολεκτικά στα πόδια του. Οταν κατεβήκαμε την κρατούσε ήδη στα χέρια του γεμάτος χαρά, πιο πολύ γιατί καταφέραμε να την ανακαλύψουμε παρά για τη δική του τουφεκιά.

 

Η γνώση της περιοχής, του μικροπεριβάλλοντος και των συνηθειών της μπεκάτσας συσσωρεύονται με τον χρόνο στους κυνηγούς που μπορούν να «διαβάζουν» και να αποθησαυρίζουν τα δεδομένα αυτά. Οι άνθρωποι των βουνών τα έχουν κάνει πλέον κτήμα τους και αποτελούν πολύτιμη κληρονομιά και γνώση. Πολλές φορές αρκούν αυτά και μόνο για να βρεθούν οι λιγοστές μπεκάτσες της περιοχής και είναι αυτά που κάνουν τη διαφορά και δίνουν την ευκαιρία στα σκυλιά να δαγκώσουν το θήραμα και στα όπλα να αντιλαλήσουν στα κορφοβούνια της Ροδόπης.

 

Αυτή η γνώση μεταδίδεται από γενιά σε γενιά και ο γέρος τα κατάφερε καλά και στον τομέα αυτό. Ο Οσμάν ακολούθησε με επιτυχία τα χνάρια του πατέρα του και ξέρει πια τα κατατόπια και τα «κοτέτσια» για κάθε μπεκάτσα της περιοχής ανάλογα με τον καιρό και τα γυρίσματα του. Μετά από πολύωρη ανάβαση ανάμεσα σε κακοτράχαλα ρέματα και απότομα πυκνά θα φτάσει στα ύποπτα σημεία και όταν φωνάξει «πρόσεχε, τώρα θα σηκωθεί» είναι μια βεβαιότητα που μόνο όσοι κυνηγοί γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στο βουνό την έχουν κατακτήσει.

 

Θωμάς Μπατσέλας

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Θωμάς Μπατσέλας

 

Πηγή : ΕΘΝΟΣ-ΚΥΝΗΓΙ