Μια ματιά στον αντίκτυπο της απελευθέρωσης θηραματικών πτηνών στα ερπετά
Μια μελέτη των Graitson και Taymans (2022) που διερευνούσε τη σχέση μεταξύ της απελευθέρωσης θηραματικών πτηνών και του αριθμού των ερπετών στο Βέλγιο δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Bulletin of the French Herpetological Society.
Συνοπτικά, το άρθρο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι στην περιοχή που μελετήθηκε, τα ερπετά ήταν καθολικά παρόντα σε ένα μεγάλο δείγμα περιοχών με καθόλου ή λίγους απελευθερωμένους φασιανούς, ενώ δεν βρέθηκαν ερπετά σε καμία από τις λίγες περιοχές με απελευθερωμένους φασιανούς. Οι συγγραφείς επισημαίνουν επίσης ότι σε ένα ή δύο μέρη, ορισμένα ερπετά, όπως οι κοινές σαύρες που δεν παρατηρήθηκαν όταν απελευθερώθηκαν φασιανοί, καταγράφηκαν στη συνέχεια μετά την παύση της απελευθέρωσης φασιανών.
Η μελέτη έχει αναφερθεί ως απόδειξη ότι η απελευθέρωση θηραματικών πτηνών είναι επιζήμια για τους πληθυσμούς ερπετών και θα πρέπει να περιοριστεί. Σκεφτήκαμε ότι θα ήταν χρήσιμο να εξετάσουμε αυτή τη μελέτη λίγο πιο αναλυτικά και στο πλαίσιο άλλων διαθέσιμων στοιχείων για το θέμα.
Ως ερευνητικός οργανισμός με εξειδίκευση στη διαχείριση θηραματικών πτηνών και στην παρακολούθηση της βιοποικιλότητας, η Game & Wildlife Conservation Trust έχει εξετάσει στο παρελθόν τα στοιχεία που αφορούν τη σχέση μεταξύ της απελευθέρωσης φασιανών και του αριθμού των ερπετών, παράλληλα με το ευρύτερο έργο μας σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις της απελευθέρωσης θηραματικών πτηνών στο περιβάλλον. Αυτά περιλαμβάνουν τον έλεγχο των στοιχείων μας What the Science Says, δημοσιευμένες έρευνες με κριτές, την ταχεία αξιολόγηση στοιχείων για την BASC και τη Natural England, και την έκθεσή μας 2021 Gamebird Releasing που εξετάζει τις βέλτιστες πρακτικές διαχείρισης και τις οικολογικές επιπτώσεις, καθώς και άλλες σχετικές επιστημονικές εργασίες με κριτές.
Γνωρίζουμε ότι υπάρχει αλληλοεπικάλυψη μεταξύ ορισμένων ενδιαιτημάτων που καταλαμβάνουν τα ερπετά και οι φασιανοί – όπως οι δασικές διαδρομές, οι άκρες και τα ξέφωτα – και αυτό μπορεί να δημιουργήσει πιθανότητες οι φασιανοί να έχουν επιπτώσεις στα ερπετά. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στα τέλη του καλοκαιριού, όταν οι φασιανοί αρχίζουν να διασκορπίζονται και τα ερπετά εκμεταλλεύονται στο έπακρο τις ευκαιρίες για ηλιοθεραπεία πριν αρχίσουν τη χειμερία νάρκη αργότερα μέσα στο έτος.
Υπάρχει επίσης πιθανότητα αλληλεπιδράσεων πριν και μετά τη χειμερία νάρκη, όταν τα ερπετά είναι πολύ πιο πιθανό να είναι νωθρά και να χρειάζονται να λιάζονται για να κερδίσουν ενέργεια, αλλά οι φασιανοί παραμένουν ενεργοί. Ωστόσο, ως αποτέλεσμα της παρακολούθησης των θηραματικών πτηνών, γνωρίζουμε ότι το 90% των φασιανών που απελευθερώνονται παραμένουν σε ακτίνα 1 χλμ. από τη θέση απελευθέρωσής τους, πράγμα που σημαίνει ότι οι πιθανές επιπτώσεις στα ερπετά ή στα ενδιαιτήματά τους είναι πιθανό να είναι τοπικές.
Αν και αναγνωρίζεται ότι οι φασιανοί έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν αρνητικά και τα έξι ενδημικά είδη ερπετών της Βρετανίας, δεν υπάρχουν επί του παρόντος ισχυρά επιστημονικά στοιχεία που να επιβεβαιώνουν αυτό. Υπάρχουν μόνο ανεπίσημες πληροφορίες που υποδηλώνουν ότι οι φασιανοί μπορούν μερικές φορές να τραυματίσουν ή να σκοτώσουν ερπετά, όπως οι οχιές. Η πρόταση αυτή βασίζεται σε παρατηρήσεις φασιανών που εθεάθησαν να τσιμπολογούν αρουραίους και ερπετά που βρέθηκαν με τραύματα από τσιμπολογήματα.
Ορισμένες διαπιστωμένες μειώσεις στα ερπετά – για παράδειγμα στο Wyre Forest, Worcestershire – έχουν αποδοθεί στην παρουσία φασιανών, αν και αυτό δεν είναι αποτέλεσμα επίσημης, δημοσιευμένης έρευνας αλλά βασίζεται σε ανεπίσημες παρατηρήσεις. Υπάρχει επίσης η υπόνοια ότι η όχληση από φασιανούς μπορεί να παρεμποδίσει τη σημαντική μετά τη νάρκωση ηλιοθεραπεία των ερπετών, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιθανά προβλήματα υγείας ή αναπαραγωγής.
Τα περιορισμένα στοιχεία που υπάρχουν σήμερα για τη διατροφή των φασιανών έχουν διαπιστώσει ότι οι απελευθερωμένοι φασιανοί έχουν ελάχιστες έως καθόλου επιπτώσεις στα ερπετά, για παράδειγμα, η διατροφή >2.500 φασιανών έχει μελετηθεί στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο και δεν έχουν βρεθεί υπολείμματα ερπετών. Μια πιλοτική μελέτη που διεξήχθη το 2013 από το Πανεπιστήμιο του Worcester και μελέτησε 50 δείγματα φασιανών, επίσης δεν βρήκε στοιχεία για DNA ερπετών στα περιττώματα, ωστόσο η μελέτη αυτή είχε πολύ μικρό μέγεθος δείγματος για να θεωρηθεί πειστική.
Μια μεταπτυχιακή εργασία του 2014 του Πανεπιστημίου του Exeter διαπίστωσε επίσης ότι μόνο οι ανώριμοι φασιανοί τσιμπολογούσαν αντικείμενα σε σχήμα ερπετού, ενώ η συμπεριφορά αυτή δεν εμφανιζόταν από τους ενήλικες φασιανούς. Δεδομένου ότι μόνο ενήλικοι φασιανοί απελευθερώνονται, αυτό υποδηλώνει ότι η συμπεριφορά αυτή δεν είναι κοινή ή διαδεδομένη.
Η ίδια μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι βρέθηκαν λιγότερα φίδια και αργά σκουλήκια σε δάση που περιείχαν κλωβούς απελευθέρωσης φασιανών, αλλά λόγω του μικρού μεγέθους του δείγματος δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει ανάλυση δεδομένων για να επιβεβαιώσει αν οι κλωβοί απελευθέρωσης ήταν σημαντικός παράγοντας που επηρέαζε την παρουσία ερπετών.
Απ’ όσο γνωρίζουμε, δεν υπάρχουν επί του παρόντος ισχυρά διαθέσιμα στοιχεία για να αποδεχτούμε ή να απορρίψουμε την ιδέα ότι τα απελευθερωμένα θηράματα έχουν αρνητικό αντίκτυπο στα ερπετά στο Ηνωμένο Βασίλειο, και δεν υπάρχει τεκμηριωμένος μηχανισμός με τον οποίο η θήρευση, η θανάτωση ή η όχληση από τους φασιανούς επηρεάζει τους πληθυσμούς των ερπετών, συμβάλλει στη μείωσή τους ή προκαλεί τοπικές εξαφανίσεις.
Ωστόσο, αναγνωρίζουμε ότι η έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. Είναι καλά κατανοητό ότι τα ενδημικά ερπετά της Βρετανίας αντιμετωπίζουν πολλές πιέσεις, όπως η όχληση από χρήστες αναψυχής, σκύλους και ζώα, ο κατακερματισμός και η απώλεια κατάλληλων ενδιαιτημάτων, η ακατάλληλη διαχείριση των ενδιαιτημάτων, ιδίως στους ευαίσθητους βάλτους, και η κλιματική αλλαγή.
Τι μας λέει η τελευταία μελέτη;
Το κύριο μέρος της μελέτης των Graitson και Taymans (2022) αναφέρει μια συσχέτιση μεταξύ της μαζικής απελευθέρωσης φασιανών και της παρουσίας ερπετών σε 267 τοποθεσίες. Εν συντομία, με βάση μακροχρόνιες καταγραφές ερπετών σε επιλεγμένες τοποθεσίες σε ένα μεγάλο μέρος της Βαλλονίας, μιας περιοχής του Βελγίου, 261 από τις 261 τοποθεσίες όπου δεν καταγράφηκαν εκ των υστέρων οι κοντινές απελευθερώσεις φασιανών, είχαν από ένα έως έξι είδη ερπετών παρόντα σε ένα ή περισσότερα έτη, ενώ έξι από τις έξι τοποθεσίες με μαζικές απελευθερώσεις φασιανών δεν είχαν κανένα είδος ερπετού παρόν.
Για να ερμηνεύσουμε αυτό το αποτέλεσμα, είναι σημαντικό να ρίξουμε μια προσεκτική ματιά στο έγγραφο για να κατανοήσουμε πώς η μελέτη επέλεξε τις τοποθεσίες και συνέλεξε τα δεδομένα. Ωστόσο, σε ορισμένες περιοχές οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν δεν είναι πολύ σαφείς. Το έγγραφο (στα γαλλικά) είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο για ελεύθερη προβολή και μπορεί να μεταφραστεί στο διαδίκτυο, εάν απαιτείται. Ακολουθούν μερικά βασικά σημεία που πιστεύουμε ότι πρέπει να ληφθούν υπόψη.
Όπως κάθε αναφερόμενη συσχέτιση μεταξύ δύο μεταβλητών, εξ ορισμού δεν έχει εντοπιστεί κανένας μηχανισμός και οτιδήποτε συσχετίζεται με οποιαδήποτε από τις δύο αυτές μεταβλητές μπορεί να προκαλέσει ή να συμβάλει στη συσχέτιση. Για παράδειγμα, στην παρούσα μελέτη, το τμήμα της Βαλλονίας όπου τα ερπετά αναφέρθηκαν καθολικά από όλες τις απογραφές έχει γεωργία χαμηλής έντασης, πολλά δασικά και χορτολιβαδικά ενδιαιτήματα και σχετικά χαμηλή πυκνότητα ανθρώπινου πληθυσμού.
Η περιοχή όπου καταγράφηκαν όλες οι περιοχές χωρίς ερπετά (και ορισμένες με ερπετά) είναι πυκνοκατοικημένη και κυριαρχείται από εντατική γεωργία. Οι δύο περιοχές οριοθετούνται από την κοιλάδα Sambre Meuse που διασχίζει το Βέλγιο. Είναι πιθανό ότι αυτός ο βασικός παράγοντας του τοπίου συμβάλλει στη συσχέτιση που διαπιστώθηκε.
Γενικότερα, από την εργασία απουσιάζει μια λεπτομερής περιγραφή των μεθόδων και εξαιτίας αυτού η ερμηνεία των αποτελεσμάτων είναι δύσκολη. Πρώτον, δεν γνωρίζουμε τον βαθμό στον οποίο η προηγούμενη γνώση της παρουσίας ερπετών συμβάλλει στην επιλογή των θέσεων απογραφής.
Οι βελγικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τον τρόπο διεξαγωγής απογραφών ερπετών (Graitson 2009) υποδεικνύουν ότι πρέπει να επιλέγονται πιθανές περιοχές (π.χ. λατομεία ή ερημικές εκτάσεις) και ότι πρέπει να αναζητείται προηγούμενη γνώση της παρουσίας ή απουσίας ερπετών κατά την απόφαση και τον σχεδιασμό των απογραφών. Σε σχέση με την παρούσα μελέτη, εάν η προηγούμενη γνώση της παρουσίας επηρέαζε την επιλογή των περιοχών, αυτό θα είχε σημαντική επίδραση στην ποιότητα ή το νόημα της μεταβλητής παρουσίας ή απουσίας ερπετών που χρησιμοποιήθηκε.
Επιπλέον, δεν είναι σαφές πώς κατηγοριοποιήθηκαν οι τοποθεσίες ως περιοχές με μαζικές απελευθερώσεις ή όχι. Το έγγραφο αναφέρει ότι 6 τοποθεσίες “συμμετείχαν σε μαζικές απελευθερώσεις φασιανών”, ενώ 261 τοποθεσίες ήταν “χωρίς φασιανούς ή με ανεπίσημη παρουσία”. Θα ήταν χρήσιμο να γνωρίζουμε τι σημαίνει “μαζικές απελευθερώσεις φασιανών” και “ανεπίσημη παρουσία” όσον αφορά την πυκνότητα των φασιανών στην περιοχή.
Η δυνατότητα στο έγγραφο περιγράφει τις περιοχές με απελευθερωμένους φασιανούς, αλλά δημιουργεί σύγχυση επειδή αναφέρεται μόνο σε πέντε περιοχές, εκ των οποίων οι δύο περιείχαν κλωβούς εκτροφής και τρεις είχαν φασιανούς που απελευθερώθηκαν σε άμεση γειτνίαση. Σύμφωνα με την εμπειρία μας, η πιθανότητα επιβεβαίωσης της παρουσίας ή απουσίας απελευθερωμένων φασιανών σε μια περιοχή ποικίλλει εποχιακά και η απουσία είναι συχνά δύσκολο να διαπιστωθεί.
Το δεύτερο μέρος της μελέτης εξετάζει μία μόνο περιοχή στην οποία αξιολογήθηκε η παρουσία ερπετών το 1999 και το 2011. Μαζικές απελευθερώσεις φασιανών πραγματοποιήθηκαν μέχρι το 2003, οπότε και σταμάτησαν αφού η περιοχή έγινε ποδηλατόδρομος. Δεν εντοπίστηκαν ερπετά το 1999, αλλά καταγράφηκαν το 2011. Επιπλέον, σε 2 από τις 6 τοποθεσίες μαζικής απελευθέρωσης, οι απελευθερώσεις σταμάτησαν και καταγράφηκαν ερπετά σε αυτές μερικά χρόνια αργότερα. Αυτά είναι ενδιαφέροντα ανέκδοτα που υποστηρίζουν τη σύνδεση μεταξύ της απελευθέρωσης φασιανών και της απουσίας ερπετών. Καθώς είναι ανεπίσημα, δεν παρέχουν αποδείξεις για τη συσχέτιση, αλλά αποτελούν παρατηρήσεις που χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης.
Συμπερασματικά
Η κύρια αξία αυτών των παρατηρήσεων και της μελέτης πολλαπλών περιοχών που περιγράφεται σε αυτό το έγγραφο είναι να τεθεί εκ νέου το σοβαρό ζήτημα των απελευθερωμένων θηραματικών πτηνών που ενδεχομένως προκαλούν μειώσεις ή απώλειες ερπετών στις περιοχές απελευθέρωσης. Το ενδεχόμενο αυτό δεν εντοπίστηκε από τους Bicknell κ.ά. (2010) – την ανασκόπηση στην οποία παραπέμπει η τελευταία μελέτη – αλλά αναφέρθηκε σε δημοσιευμένα έγγραφα από τις ανασκοπήσεις των Madden και Sage (2021) και Sage κ.ά. (2021).
Εν μέρει ως συνέπεια αυτών των επισκοπήσεων, υπάρχει μια νέα διδακτορική μελέτη στο DICE του Πανεπιστημίου του Kent, η οποία πρόκειται να εξετάσει το ζήτημα της απελευθέρωσης θηραματικών πτηνών και ερπετών κατά τα επόμενα τρία χρόνια. Εν τω μεταξύ, παρά την έλλειψη αξιόπιστων στοιχείων, είμαστε βέβαιοι ότι υπάρχουν εύλογοι μηχανισμοί για την επίδραση των μαντριών απελευθέρωσης φασιανών στους τοπικούς πληθυσμούς ερπετών.
Χαιρετίζουμε τη διεξαγωγή και τη δημοσίευση περισσότερων ερευνών σχετικά με αυτό το σημαντικό θέμα και θα συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε τη θέση μας ως συμβουλευτικός οργανισμός με γνώμονα την έρευνα για τον εντοπισμό, την ανάπτυξη και την προώθηση κατευθυντήριων γραμμών βέλτιστης πρακτικής με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα και πληροφορίες. Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές επιδιώκουν να μετριάσουν τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις της απελευθέρωσης θηραματικών πτηνών, ζητώντας από τους διαχειριστές θηραμάτων να λαμβάνουν υπόψη και να αποφεύγουν τις ευαίσθητες περιοχές.
Όσον αφορά τα ερπετά, προτείνουμε πλέον στους διαχειριστές θηραμάτων να αποφεύγουν, όταν τοποθετούν χώρους απελευθέρωσης φασιανών, γνωστές τοποθεσίες για ερπετά. Προτείνουμε επίσης οι απελευθερώσεις να γίνονται αργότερα στην εποχή – αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της χρονικής επικάλυψης μεταξύ της απελευθέρωσης στα τέλη του καλοκαιριού και όταν τα ερπετά πέφτουν σε χειμερία νάρκη το φθινόπωρο.
Απόδοση στα Ελληνικά : Αλέξανδρος Παλαιολόγος για το iHunt.gr