Η ανησυχητική κανονικοποίηση της παρουσίας άγριας πανίδας σε κατοικημένες περιοχές και η ανάγκη για σοβαρότερη διαχείριση.
Ανησυχία προκαλούν το τελευταίο διάστημα τα συνεχόμενα περιστατικά εμφάνισης αρκούδων μέσα σε κατοικημένες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας. Το πιο πρόσφατο συνέβη στα Γρεβενά, όπου τα ξημερώματα της Κυριακής, κάτοικοι αντίκρισαν μια αρκούδα να περιφέρεται σε δρόμους της πόλης.
Η περιβαλλοντική οργάνωση Καλλιστώ, σε σχετική ανακοίνωση, χαρακτήρισε το φαινόμενο «αναμενόμενο» για την εποχή και τόνισε ότι δεν πρέπει να προκαλεί πανικό, καθώς η καφέ αρκούδα «δεν είναι επιθετικό ζώο» και κινείται κυρίως με κίνητρο την αναζήτηση τροφής.
Ωστόσο, αυτή η επαναλαμβανόμενη προσέγγιση της άγριας πανίδας στους οικισμούς, σε συνδυασμό με την σχεδόν καθησυχαστική ρητορική των περιβαλλοντικών οργανώσεων, έχει αρχίσει να προκαλεί σκεπτικισμό. Είναι όντως «φυσιολογική» η παρουσία αρκούδων σε αυλές, δρόμους και σχολεία ή έχουμε αρχίσει να συνηθίζουμε κάτι που θα έπρεπε να μας προβληματίζει πολύ περισσότερο;
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ : Γρεβενά: Αρκούδα κάνει βόλτα σε κεντρικό δρόμο…VIDEO
Οι αιτίες και οι ευθύνες
Η Καλλιστώ εξηγεί ότι πρόκειται κυρίως για δύο κατηγορίες αρκούδων: θηλυκά με μικρά που αναζητούν εύκολη τροφή κοντά στον άνθρωπο (σε σκουπίδια, οπωροφόρα, παράνομες χωματερές) και νεαρά άτομα που προσπαθούν να εγκαθιδρύσουν τη δική τους «χωροκράτεια». Παράλληλα, η έλλειψη τροφής στα δάση τις αναγκάζει να κινηθούν προς πιο εύκολες πηγές διατροφής, αψηφώντας σταδιακά τον ανθρώπινο φόβο.
Ωστόσο, όσο κατανοητές και αν είναι οι βιολογικές και οικολογικές εξηγήσεις, η συστηματική ανοχή αυτών των φαινομένων δείχνει αποτυχία πρόληψης και διαχείρισης. Η διαρκής υπενθύμιση ότι «η αρκούδα δεν είναι επιθετικό ζώο» αποπροσανατολίζει από το ουσιώδες: οι πολίτες δεν θα έπρεπε να χρειάζεται να μαθαίνουν πώς να αντιδρούν όταν μια αρκούδα εμφανίζεται έξω από το σπίτι τους.
Πρακτικές οδηγίες – αλλά και ερωτήματα
Οι συστάσεις της οργάνωσης για τη σωστή διαχείριση τέτοιων περιστατικών είναι σαφείς:
• Κρατάμε την ψυχραιμία μας.
• Δεν τρέχουμε.
• Δεν προσπαθούμε να την τρομάξουμε.
• Της αφήνουμε χώρο να απομακρυνθεί.
• Ειδοποιούμε Δασαρχείο ή Αστυνομία.
Στο δάσος, συνιστάται να κάνουμε θόρυβο ώστε να μας αντιλαμβάνεται το ζώο και να αποφεύγουμε πυκνές περιοχές. Αν την εντοπίσουμε από το όχημα, παραμένουμε μέσα και δεν την ακολουθούμε.
Όμως πόσο ρεαλιστικές είναι αυτές οι οδηγίες όταν απευθύνονται σε ανθρώπους που δεν έχουν εκπαιδευτεί για τέτοιες συνθήκες; Πόσο εύκολο είναι να παραμείνει κάποιος ψύχραιμος όταν βλέπει μια αρκούδα σε απόσταση λίγων μέτρων – εντός κατοικημένης περιοχής;
Ομάδες Άμεσης Επέμβασης: λύση ή ημίμετρο;
Από το 2014 έχουν συγκροτηθεί οι Ομάδες Άμεσης Επέμβασης για την Αρκούδα (ΦΕΚ 272/07-02-2014), με τη συμμετοχή δημόσιων φορέων, της τοπικής αυτοδιοίκησης και περιβαλλοντικών οργανώσεων όπως η Καλλιστώ και ο Αρκτούρος. Η συμβολή τους είναι κρίσιμη στην άμεση παρέμβαση μετά από περιστατικά, στις απομακρύνσεις αρκούδων και στη διαχείριση «εθισμένων» ζώων.
Ωστόσο, οι παρεμβάσεις αυτές είναι εκ των υστέρων. Δεν υποκαθιστούν την ανάγκη για πρόληψη και ουσιαστική διαχείριση του προβλήματος, το οποίο πλέον έχει ξεφύγει από το πλαίσιο «μεμονωμένων συμβάντων».
Το στοίχημα της συνύπαρξης
Η σχεδόν άκριτη αποδοχή της εγγύτητας ανθρώπου-αρκούδας, με επίκληση στη «φυσικότητα» του φαινομένου, μοιάζει να υποβαθμίζει τις εύλογες ανησυχίες των κατοίκων.
Η πολιτεία και οι επιστημονικοί φορείς καλούνται να υιοθετήσουν μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση:
• Ενίσχυση πρόληψης και όχι μόνο καταστολής.
• Στεγανοποίηση των σκουπιδιών και αποτροπή προσέγγισης.
• Εκστρατείες ουσιαστικής ενημέρωσης, ειδικά σε περιοχές «υψηλού κινδύνου».
• Άμεση καταγραφή και αξιολόγηση της κατάστασης σε εθνικό επίπεδο.
Η προστασία της άγριας ζωής είναι αδιαπραγμάτευτη. Το ίδιο όμως και η ασφάλεια των πολιτών. Αν οι αρκούδες βρίσκουν πια φυσιολογική την παρουσία τους ανάμεσα σε ανθρώπους, τότε ίσως δεν είναι αυτές που έχουν χάσει τον δρόμο τους – αλλά εμείς, ως κοινωνία, έχουμε χάσει την ικανότητα να ορίζουμε τα όρια της συνύπαρξης.
του Αλέξανδρου Παλαιολόγου για το iHunt.gr
