Φοινικοπερίστερο: Η Εντυπωσιακή Εξάπλωση του στη Μεσόγειο και η φωλεοποίηση του στην Ελλάδα
Το φοινικοπερίστερο (Spilopelia senegalensis), παρουσιάζει μία από τις πιο εντυπωσιακές περιπτώσεις εξάπλωσης των τελευταίων δεκαετιών στη Μεσόγειο. Αυτό το μικρό, περιστέρι (που περισσότερο μοιάζει με τρυγόνι) με μήκος 25 περίπου εκατοστών, έχει χαρακτηριστικό ρόδινο-καφέ χρωματισμό και γκρίζο-κόκκινο περιλαίμιο, εξαπλώνεται συνεχώς και στη χώρα μας και φωλιάζει πλεον σταθερά στα νησιά του ανατολικού αιγαίου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ : Έλεγχοι σε κυνηγετικούς σκύλους από τον Δήμο Δράμας
Το φοινικοπερίστερο, παραδοσιακά διαδεδομένο στην υποσαχάρια Αφρική, τη Μέση Ανατολή και τη νότια Ασία, έχει εκκινήσει τις τελευταίες δύο δεκαετίες μια εντυπωσιακή επέκταση προς βορρά. Η βαθμιαία αυτή εξάπλωση ξεκίνησε από τη βορειοδυτική Αφρική, όπου το είδος εγκαταστάθηκε στο Μαρόκο από τη δεκαετία του 1990. Στη συνέχεια, η επέκταση συνεχίστηκε με την εγκατάσταση μόνιμου πληθυσμού περίπου στα Κανάρια Νησιά, ακολουθούμενη από την πρώτη φωλεοποίηση στην ιταλική νήσο Παντελερία το 2004. Στην Κύπρο το είδος αναπαράγεται από το 2014, ενώ θωρήθηκε επίσημα ως αναπαραγόμενο το 2017. Παράλληλα, μικροί πληθυσμοί έχουν εγκατασταθεί στην ηπειρωτική Ισπανία (Ανδαλουσία) και στις Βαλεαρίδες Νήσους (Ίμπιζα), καθιστώντας την επέκταση του είδους ιδιαίτερα αξιοσημείωτη. Στη χώρα μας υπήρχαν αρκετές κατγραφές στην Πελοπόννησο, τη βόρεια Ελλάδα αλλά και τα νησιά του ανατολικού αιγαίου οι οποίες θεωρούνταν ως τυχαίες.
Τον Σεπτέμβριο του 2021 εντοπίστηκε για πρώτη φορά φωλιά φοινικοπερίστερου στο χωριό Λουτρά της Λέσβου. Η φωλιά, ήταν κατασκευασμένη σε περβάζι παραθύρου και περιείχε δύο νεοσσούς. Η επιτυχημένη αναπαραγωγή συνεχίστηκε το 2022 με δύο επιπλέον φωλιές, μία σε περβάζι παραθύρου τον Απρίλιο και μία άλλη σε ταμπέλα καταστήματος τον Μάιο.
Παράλληλα με την επίσημη καταγραφή στη Λέσβο, νέες αποδείξεις φωλεοποίησης προκύπτουν και από άλλα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.
Οι πρόσφατες φωτογραφίες που συνοδεύουν το άρθρο προέρχονται από τον Σωτήρη Γιαννούλα από τη Χίο. Έχουν τραβηχτεί στην πόλη της Χίου και δείχνουν φωλιά φοινικοπερίστερου κατασκευασμένη στη βάση προβολέα, με τη θηλυκιά να βρίσκεται εντός της φωλιάς και τον αρσενικό δίπλα της. Αυτές οι παρατηρήσεις υποδηλώνουν ότι η εξάπλωση του φοινικοπερίστερου στα ελληνικά νησιά μπορεί να είναι ευρύτερη από όσο είχε αρχικά τεκμηριωθεί. Η παρουσία αναπαραγωγικής δραστηριότητας στη Χίο αποτελεί τη δεύτερη επιβεβαιωμένη περιοχή φωλεοποίησης στην Ελλάδα, επεκτείνοντας σημαντικά τον γνωστό χάρτη εξάπλωσης του είδους στο Αιγαίο.
Το φοινικοπερίστερο έχει αποδειχθεί εξαιρετικά προσαρμόσιμο στα αστικά και περιαστικά περιβάλλοντα, χαρακτηριστικό που εξηγεί εν μέρει την επιτυχημένη εξάπλωσή του. Το είδος επιδεικνύει εξαιρετική ευελιξία στην επιλογή τόπων φωλεοποίησης. Σε αστικά περιβάλλοντα φωλιάζει σε περβάζια παραθύρων, κάτω από στέγες και γείσα, σε γλάστρες και φυτά μπαλκονιών, σε σωλήνες αποχέτευσης και σε ρωγμές σε τοίχους. Κατασκευάζει εξαιρετικά απλές φωλιές χρησιμοποιώντας μόνο λίγα κλαδάκια, ενώ συχνά χρησιμοποιεί και τεχνητά υλικά όπως πλαστικά νήματα ή ακόμα και σύρμα.
Σε αντίθεση με άλλα περιστερεοειδή, το φοινικοπερίστερο μπορεί να αναπαράγεται σχεδόν όλο το χρόνο. Στην Τουρκία έχει καταγραφεί αναπαραγωγή και τους 12 μήνες, ενώ στη Μεσόγειο η κύρια περίοδος εκτείνεται από Φεβρουάριο έως Αύγουστο. Τρέφεται κυρίως με σπόρους χόρτων που συλλέγει από το έδαφος, καθώς και με μικρά έντομα. Στα αστικά περιβάλλοντα επωφελείται σημαντικά από την τροφοδοσία από τον άνθρωπο, παράγοντας που φαίνεται να συμβάλλει στην επιτυχημένη εγκατάσταση νέων πληθυσμών. Το είδος είναι λιγότερο ευαίσθητο στην ανθρώπινη δραστηριότητα σε σχέση με άλλα περιστερεοειδή, χαρακτηριστικό που του επιτρέπει να ζει σε πυκνοκατοικημένες περιοχές.
Στην Κύπρο, το φοινικοπερίστερο παρουσιάζει μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα περίπτωση αλληλεπίδρασης με την τοπική ορνιθοπανίδα. Από το 2014, όταν αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά ως αναπαραγόμενο είδος, ο πληθυσμός του έχει αυξηθεί σημαντικά. Η πιο αξιοσημείωτη εξέλιξη είναι η αλληλεπίδραση με την ντόπια δεκαοχτούρα ή φιλικουτούνι (Streptopelia decaocto).
Κάποιοι αναφέρουν ότι παρατηρείται μείωση του πληθυσμού των δεκαοχτούρων σε περιοχές όπου εγκαθίστανται φοινικοπερίστερα, καθώς τα δύο είδη ανταγωνίζονται για τους ίδιους τόπους φωλεοποίησης και τροφοληψίας. Το φοινικοπερίστερο επιδεικνύει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στην ανθρώπινη δραστηριότητα, ενώ το BirdLife Cyprus εκφράζει ανησυχίες ότι η επέκταση του φοινικοπερίστερου μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τα ντόπια είδη, καθώς οι διαθέσιμοι βιότοποι δεν είναι απεριόριστοι.
Η εξάπλωση του φοινικοπερίστερου στη Μεσόγειο θέτει σημαντικά ερωτήματα για τη διατήρηση της τοπικής βιοποικιλότητας. Ενώ το είδος δεν θεωρείται «επιβλαβές», η ικανότητά του να εκτοπίζει ντόπια είδη αποτελεί αντικείμενο προσοχής. Απαιτείται τακτική παρακολούθηση των πληθυσμών στις νέες περιοχές εγκατάστασης, αξιολόγηση των επιπτώσεων στα είδη που ενδιαιτούν στην περιοχή, έλεγχος των παράνομων εισαγωγών που επιταχύνουν την εξάπλωση και μελέτη των αλληλεπιδράσεων με άλλα είδη.
Το φοινικοπερίστερο αποτελεί ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα επιτυχημένης προσαρμογής και εξάπλωσης πουλιού σε νέα περιβάλλοντα. Η πρώτη φωλεοποίηση στην Ελλάδα, στη Λέσβο το 2021, σηματοδοτεί μια νέα φάση στην επέκταση του είδους.
Η ικανότητα του να προσαρμόζεται στα αστικά περιβάλλοντα, σε συνδυασμό με την υψηλή αναπαραγωγική του δυναμικότητα, υποδηλώνει ότι πιθανώς θα συνεχίσει την εξάπλωσή του στη Μεσόγειο όπου και αναμένεται να το δούμε να φωλιάζει και στην ηπειρωτική Ελλάδα όπως έγινε με την δεκαοχτούρα κάποιες δεκαετίες πριν.
Η περίπτωση του φοινικοπερίστερου αναδεικνύει τη δυναμική φύση της βιοποικιλότητας και την ανάγκη για συνεχή επιστημονική παρακολούθηση των αλλαγών στις κατανομές των ειδών, ιδιαίτερα σε μια εποχή κλιματικής αλλαγής και αυξανόμενης αστικοποίησης.
Δ.Κ. για το iHunt.gr
