Οι σκύλοι ήταν το πρώτο είδος που εξημέρωσε ο άνθρωπος και παραμένουν σταθερός σύντροφός του εδώ και χιλιετίες. Από την προστασία και το κυνήγι μέχρι τη συντροφιά και τη μεταφορά, οι σκύλοι έχουν διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην ανθρώπινη ιστορία.
Οι εξημερωμένες μορφές ζώων και φυτών εξελίχθηκαν ώστε να ζουν δίπλα στους ανθρώπους, προσφέροντας τροφή, εργασία και ασφάλεια. Οι σκύλοι, συγκεκριμένα, παρέχουν προστασία, βοήθεια στο κυνήγι και συναισθηματικό δεσμό, ενώ σε ορισμένες κοινωνίες χρησιμοποιήθηκαν ακόμη και για την παραγωγή μαλλιού.
Οι σκύλοι εξελίχθηκαν από τους γκρίζους λύκους, ωστόσο οι επιστήμονες διαφωνούν σχετικά με το πού, πότε και πόσες φορές συνέβη η διαδικασία της εξημέρωσης. Αρχαία γενετικά δεδομένα δείχνουν ότι η εξημέρωση έγινε δύο φορές – στην ανατολική και τη δυτική Ευρασία – πριν οι δύο πληθυσμοί αναμειχθούν, δημιουργώντας τον κοινό πρόγονο όλων των σημερινών σκύλων.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ : Νόμος Άργος : Εντείνονται οι επαφές του κ. Μπαλατσού
Αναλύσεις DNA υποδεικνύουν ότι η εξημέρωση τοποθετείται χρονικά πριν από περίπου 20.000 έως 22.000 χρόνια, όταν μεγάλες παγοκρηπίδες κάλυπταν την Ευρασία και τη Βόρεια Αμερική. Το αρχαιότερο δείγμα σκύλου που έχει εντοπιστεί προέρχεται από τη Βόννη της Γερμανίας και χρονολογείται πριν από 14.000 χρόνια, αν και είναι δύσκολο να διακριθεί αν επρόκειτο για πρώιμο οικόσιτο σκύλο ή άγριο λύκο.
Η γενετική σχέση λύκου και σκύλου
Παρά την κοινή τους καταγωγή, οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι οι σκύλοι και οι λύκοι σπάνια διασταυρώνονταν στη φύση. Ωστόσο, νέα έρευνα από εξελικτικούς βιολόγους και μοριακούς ανθρωπολόγους δείχνει ότι η αλληλεπίδραση αυτή υπήρξε πιο συχνή απ’ όσο πιστευόταν.
Οι σημερινοί σκύλοι δεν κατάγονται απευθείας από τους σύγχρονους λύκους, αλλά και τα δύο είδη προέρχονται από έναν κοινό πρόγονο – έναν αρχαίο πληθυσμό λύκων που συνυπήρχε με τα μαμούθ. Σε άλλα εξημερωμένα είδη, όπως τα γουρούνια ή τα πρόβατα, είναι συνηθισμένο να εντοπίζονται ίχνη γενετικής ροής ανάμεσα στα άγρια και τα οικόσιτα ζώα. Το ίδιο φαίνεται να ισχύει, σε μικρότερο βαθμό, και για τους σκύλους.
Αν και οι λύκοι και οι σκύλοι μοιράζονται κοινές περιοχές, η διαφορετική κοινωνική τους συμπεριφορά περιορίζει τη διασταύρωση. Οι λύκοι ζουν σε οικογενειακές αγέλες, ενώ οι σκύλοι εξαρτώνται από τους ανθρώπους. Η διασταύρωση εμφανίζεται συνήθως όταν οι ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως το κυνήγι ή η καταστροφή ενδιαιτημάτων, διαταράσσουν τις αγέλες των λύκων.
Τα ευρήματα της έρευνας
Για να εξετάσουν το πραγματικό εύρος της γενετικής ανταλλαγής, οι ερευνητές ανέλυσαν 2.693 γονιδιώματα σκύλων και λύκων – αρχαίων και σύγχρονων. Στο δείγμα περιλαμβάνονταν 146 αρχαία δείγματα, 1.872 σύγχρονοι σκύλοι από γνωστές ράτσες όπως τα golden retriever, chihuahua και malamute, καθώς και περίπου 300 «σκύλοι των χωριών», δηλαδή ελεύθερα ζώα που ζουν κοντά σε ανθρώπινες κοινότητες.
Η ανάλυση αποκάλυψε την παρουσία γονιδίων λύκου στους περισσότερους σκύλους και αντίστοιχα γονιδίων σκύλου σε περίπου τους μισούς λύκους. Αν και τα ποσοστά είναι μικρά, η ύπαρξη αυτών των γενετικών ιχνών είναι αδιαμφισβήτητη. Περίπου τα δύο τρίτα των σκύλων ράτσας φέρουν γονίδια λύκου από διασταυρώσεις που συνέβησαν πριν από περίπου 800 γενιές.
Οι μεγάλες, εργαζόμενες ράτσες – όπως τα σκυλιά έλκηθρου ή οι φύλακες κοπαδιών – παρουσιάζουν συνήθως υψηλότερα ποσοστά καταγωγής από λύκους. Αντίθετα, ορισμένες ράτσες όπως ο Άγιος Βερνάρδος δεν φέρουν καθόλου γονίδια λύκου, ενώ μικρόσωμες ράτσες, όπως το Chihuahua, διατηρούν ελάχιστα ίχνη, περίπου 0,2% του γονιδιώματός τους.
Τα «σκυλιά των χωριών» και η επιβίωση
Εντυπωσιακό είναι ότι όλοι οι «σκύλοι των χωριών» εμφάνισαν τμήματα DNA λύκου. Αυτά τα ζώα, που αποτελούν σχεδόν το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού σκύλων, ζουν υπό δύσκολες συνθήκες, με μικρό προσδόκιμο ζωής και υψηλή θνησιμότητα. Συχνά συνδέονται με ασθένειες όπως η λύσσα και η μόρβα, αποτελώντας ζήτημα δημόσιας υγείας.
Οι ερευνητές εντόπισαν ότι τα τμήματα DNA λύκου που επιβιώνουν στους σκύλους των χωριών σχετίζονται με γονίδια της όσφρησης. Πιθανότατα αυτά τα χαρακτηριστικά συνέβαλαν στην προσαρμογή και επιβίωση των ζώων σε ασταθές περιβάλλον.
Η γενετική μνήμη του λύκου
Καθώς οι σκύλοι εξελίχθηκαν από τους λύκους, όλο το DNA τους έχει αρχικά λυκική προέλευση. Όμως τα μικρά αποσπάσματα που εντοπίζονται σήμερα αποτελούν ένδειξη μεταγενέστερης διασταύρωσης. Ένα υβρίδιο λύκου-σκύλου θα είχε κατά 50% DNA από κάθε είδος, ποσοστό που μειώνεται σταδιακά στις επόμενες γενιές.
Η κατάσταση θυμίζει τη γενετική σχέση ανθρώπων και Νεάντερταλ: τα δύο είδη διασταυρώθηκαν πριν από χιλιάδες γενιές, αφήνοντας μικρά ίχνη DNA στους σύγχρονους ανθρώπους. Αντίστοιχα, τα ίχνη του λύκου παραμένουν ορατά στο γονιδίωμα των περισσότερων σκύλων.
Η μελέτη αναθεωρεί την παλαιότερη άποψη ότι η διασταύρωση λύκων και σκύλων είναι σπάνια, αποδεικνύοντας ότι η κοινή τους ιστορία είναι πιο περίπλοκη και βαθιά συνδεδεμένη απ’ όσο πιστευόταν.
