Σε μια άκρως ενδιαφέρουσα και εντυπωσιακή ανακάλυψη κατέληξε η πολυετής μελέτη της περιβαλλοντικής οργάνωσης Naust Eco Station – Экасядзіба Навусьць που εδράζεται και δραστηριοποιείται στο δάσος Naliboki στην κεντρική-δυτική Λευκορωσία.
Οι επιστήμονες της περιβαλλοντικής οργάνωσης Naust Eco Station – Экасядзіба Навусьць τις τελευταίες δεκαετίες στο δάσος Naliboki (κεντρική-δυτική Λευκορωσία), έχουνε επανειλημμένα τεκμηριώσει αγέλες λύκων πολλαπλών αναπαραγωγικών μελών – τις περισσότερες φορές διπλούς γόνους, περιστασιακά ακόμα και τριπλούς γόνους. Τώρα υπολογίζουν ότι περίπου τα δύο τρίτα των αγέλων λύκων σε αυτήν την περιοχή αναπαράγονται σε αυτήν την εντατική, πολυ-αναπαραγωγική στρατηγική. Αυτό πιθανότατα συμβαίνει εξαιτίας του μεγάλου θηραματικού πλούτου της περιοχής και της άφθονης λείας.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ : Οι μαύροι…λύκοι της Κερκίνης
Πρόκειται για μια εντυπωσιακή ανακάλυψη η οποία ανατρέπει δεδομένα και στερεότυπα χρόνων σε ότι έχει να κάνει με το ζευγάρωμα και την αναπαραγωγική δυναμική του λύκου που μέχρι τώρα τον ήθελε ως δήθεν πιστό και μονογαμικό σύζυγο και επίσης καταρρίπτει την ισχύουσα θεωρία ότι στις αγέλες ζευγαρώνει και γεννάει μόνο το κυρίαρχο αρσενικό και θηλυκό και πολύ πιθανό αυτή η ανακάλυψη να είναι η εξήγηση για την τόσο μεγάλη αύξηση του πληθυσμού των λύκων Πανευρωπαϊκά !!!
Η πολλαπλή αναπαραγωγή σε μια αγέλη λύκων είναι ένα από τα αινιγματικά ερωτήματα της αναπαραγωγικής διαδικασίας των γκρίζων λύκων. Όταν αρχίσαμε να ερευνούμε λεπτομερώς την αναπαραγωγή των λύκων στη Λευκορωσία (κυρίως στο δάσος Naliboki και στο δάσος Paazierre), διαπιστώσαμε το φαινόμενο της πολυαναπαραγωγής σε αγέλες.
Μέχρι το 2019 αποκτήσαμε περισσότερο ή λιγότερο λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τη φωλεοποίηση 59 αναπαραγωγικών ομάδων λύκων (δηλαδή ζεύγος ή σύνθετη αναπαραγωγική ομάδα που αποτελείται από δύο θηλυκά αναπαραγωγικά άτομα και ενήλικο αρσενικό, τουλάχιστον) στο δάσος Paazierre στη βόρεια Λευκορωσία και στο δάσος Naliboki στην κεντροδυτική Λευκορωσία. Επίσης, πραγματοποιήθηκε αυτοψία όλων των λύκων από εννέα ολόκληρες αγέλες που σκοτώθηκαν τον Μάρτιο-αρχές Απριλίου 1997-1999 στο δάσος Paazierre. Έτσι, το αποκαλυφθέν φαινόμενο της πολλαπλής αναπαραγωγής αγέλης αποδείχθηκε τόσο από την αναζήτηση φωλιών λύκων (βρέθηκαν 19 περιπτώσεις πολλαπλής αναπαραγωγής αγέλης) όσο και από το υλικό των πτωμάτων λύκων (βρέθηκαν 2 περιπτώσεις πολλαπλής αναπαραγωγής αγέλης).
Σε 17 περιπτώσεις υπήρξε κυρίως διπλή αναπαραγωγή (δηλαδή υπήρχαν δύο αναπαραγόμενα θηλυκά σε μια σύνθετη αναπαραγωγική ομάδα), ενώ σε δύο περιπτώσεις διαπιστώθηκε τριπλή αναπαραγωγή (Sidorovich & Rotenko, 2019). Έτσι, μέχρι το 2019 αποκαλύψαμε 19 περιπτώσεις του φαινομένου, και οι 17 από τις 19 περιπτώσεις καταγράφηκαν σε συνθήκες χαμηλής πυκνότητας του συνολικού πληθυσμού των λύκων (δηλ. που ζούσαν όχι μόνο στο δάσος Naliboki ή στο δάσος Paazierre, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή, η οποία περιελάμβανε αυτούς τους δασικούς όγκους). Όσον αφορά την τροφική βάση κατά την αναπαραγωγή, σε 12 περιπτώσεις το απόθεμα θηραμάτων ήταν φτωχό ή μέτριο και μόνο σε 7 περιπτώσεις η τροφική βάση ήταν πλούσια. Από τα αποτελέσματα αυτά συμπεράναμε ότι το φαινόμενο της πολυπληθούς αναπαραγωγής της αγέλης είναι μια ρύθμιση αναπαραγωγής που εξαρτάται από την πυκνότητα στους λύκους (Sidorovich & Rotenko, 2019). Επίσης, προτείναμε ότι ο πλούτος του αποθέματος θηραμάτων δεν είναι βασικός παράγοντας που προϋποθέτει την πολλαπλή αναπαραγωγή στις αγέλες των λύκων.
Λυκόπουλα από δύο διαφορετικές γέννες, τα οποία βρίσκονταν σε απόσταση αρκετών εκατοντάδων μέτρων. Και οι δύο γέννες τη στιγμή που τις ανακαλύψαμε αποτελούνταν από μεγαλύτερα και μικρότερα κουτάβια, 5 και 2 εβδομάδων, επειδή οι μητέρες έπαιρναν κουτάβια η μία από την άλλη.
Από το 2015 στο δάσος Naliboki έχουμε μελετήσει με αρκετή ακρίβεια την πολλαπλή αναπαραγωγή των λύκων σε αγέλες, επενδύοντας τεράστιες προσπάθειες και γνωρίζοντας πολλά για τη συμπεριφορά αναπαραγωγής των λύκων σε αυτό το δασώδες έδαφος. Συνολικά, κατά τη διάρκεια εννέα ετών (2015-2023) εντοπίσαμε 24 αναπαραγωγικές ομάδες λύκων (11 ζευγάρια και 13 σύνθετες αναπαραγωγικές ομάδες). Κατά τη διάρκεια αυτών των εννέα ετών ερευνήσαμε λεπτομερώς 38 ιστορίες αναπαραγωγής. Ανακαλύφθηκαν 11 φωλιές με κουτάβια ζευγαριών αναπαραγωγής. Όσον αφορά την πολλαπλή αναπαραγωγή μιας αγέλης, εντοπίσαμε 12 περιπτώσεις διπλής αναπαραγωγής και μία τριπλή αναπαραγωγή σε μια σύνθετη ομάδα αναπαραγωγής. Έτσι, κατά την περίοδο 2015-2023 στο δάσος Naliboki, η πολλαπλή αναπαραγωγή αγέλης φάνηκε να είναι πραγματικά συχνή και συνέβη στο 54% των περιπτώσεων που μελετήθηκαν. Έτσι, η πολλαπλή αναπαραγωγή σε αγέλη έγινε πιο συχνή από την αναπαραγωγή σε ζεύγη εκεί. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου (2015-2023) η πυκνότητα του πληθυσμού των λύκων σε ολόκληρη τη μεγάλη περιοχή ήταν κυρίως χαμηλή, ενώ η τροφική βάση για τους λύκους στο δάσος Naliboki ήταν μέτρια (περισσότερα κόκκινα ελάφια, αλλά αισθητά λιγότεροι κάστορες και ζαρκάδια από ό,τι συνηθίζεται).
Τις τελευταίες δεκαετίες στο δάσος Naliboki (κεντροδυτική Λευκορωσία), έχουμε επανειλημμένα καταγράψει πολυπληθείς αγέλες λύκων – τις περισσότερες φορές με διπλή αναπαραγωγή, περιστασιακά με τριπλή αναπαραγωγή. Εκτιμούμε τώρα ότι περίπου τα δύο τρίτα των αγελών λύκων στην περιοχή αυτή αναπαράγονται με αυτή την εντατική, πολυπληθή στρατηγική αναπαραγωγής. Αυτό πιθανώς οφείλεται σε έναν συνδυασμό άφθονου θηράματος και συνεχιζόμενης ανθρώπινης δίωξης των λύκων.
Ωστόσο, η τελευταία μας έρευνα πεδίου που διεξήχθη από τα μέσα Απριλίου έως τα τέλη Ιουνίου 2025, αποκάλυψε μια ακόμη πιο εντυπωσιακή στρατηγική αναπαραγωγής. Μέσα σε μια περιοχή μόλις 140 km², καταγράψαμε τρεις διαφορετικές αγελες λύκων (η καθεμία με νεογνά) που ζούσαν σε εξαιρετικά κοντινή απόσταση καθ’ όλη τη διάρκεια της εποχής της φωλεοποίησης. Μία από αυτές τις αγελες είχε δύο θηλυκά που αναπαράγονταν ταυτόχρονα (διπλή αναπαραγωγή), δύο από αυτές είχαν από μία γέννα η καθεμία, ενώ μια ξεχωριστή ομάδα τεσσάρων μη αναπαραγόμενων ενηλίκων και υποεφήβων ζούσε εκεί, κινούμενη μεταξύ των οικογενειών. Ορίζουμε αυτή τη νεοπαρατηρηθείσα κοινωνική δομή κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου ως αναπαραγωγική ομάδα, ένα φαινόμενο που φαίνεται να μην έχει περιγραφεί προηγουμένως στην αναπαραγωγική συμπεριφορά των λύκων.
Σε αντίθεση με την πολλαπλή αναπαραγωγή μέσα σε μια ενιαία αναπαραγωγική μονάδα (ας πούμε μια οικογένεια), μια αναπαραγωγική ομάδα αποτελείται από πολλές αναπαραγωγικές οικογένειες που δρουν ανεξάρτητα, ενώ ζουν σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους- ορισμένες από αυτές τις οικογένειες μπορεί επίσης να παρουσιάζουν πολλαπλή αναπαραγωγή, με περισσότερα από ένα θηλυκά που αναπαράγονται.
Αυτή η έκταση 140 km², στην οποία διέμενε η αναπαραγωγική ομάδα των λύκων, περιλάμβανε όχι μόνο τους χώρους φωλεοποίησης των τριών οικογενειών, αλλά και τις περιοχές κυνηγιού τους. Η έκταση των τόπων φωλεοποίησης όλων αυτών των αγελων λύκων καταλάμβανε μόνο περίπου 70 km² δασικών-βάλτων ενδιαιτημάτων. Οι αποστάσεις μεταξύ των αρχικών θέσεων φωλιάσματος κυμαίνονταν από 1,9 έως 4,2 χλμ. Μέχρι τον Ιούνιο οι αποστάσεις μεταξύ αυτών των οικογενειών λύκων (δηλαδή των γονέων λύκων με τα κουτάβια) κυμαίνονταν από έως και 6 km, μειούμενες κατά περιόδους σε 3,9 km ή ακόμη και επικαλυπτόμενες πλήρως, με ξεχωριστές ομάδες αναπαραγωγής να χρησιμοποιούν τον ίδιο προστατευμένο βιότοπο με διαφορά μόλις λίγων ημερών.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ : Όταν η “Καλλιστώ” βλέπει ρομαντικά τον λύκο – και ξεχνά την πραγματικότητα των κατοίκων
Αυτοί οι λύκοι συνυπήρχαν για τρεις μήνες με ελάχιστα σημάδια επιθετικότητας. Διαφορετικά, η σύγκρουση θα είχε πιθανότατα οδηγήσει ορισμένους λύκους να διασκορπιστούν. Είναι εύλογο ότι τα περισσότερα άτομα ήταν συγγενικά ή βρίσκονταν σε ειρηνική υποταγή. Στην πραγματικότητα, δεν διαπιστώσαμε καμία παρεμβολή μεταξύ τους. Ακόμη και η εδαφική τους σήμανση καταγράφηκε σπάνια.
Εδώ θα θέλαμε επίσης να δηλώσουμε ότι ο υβριδισμός λύκου-σκύλου στο δάσος Naliboki και σε ολόκληρη τη Λευκορωσία δεν μπορεί να ευθύνεται για το φαινόμενο της πολυαναπαραγωγής αγέλης στους λύκους, διότι βρήκαμε αυτή την αναπαραγωγική ιδιαιτερότητα στους λύκους (δηλ. πολυαναπαραγωγή αγέλης- 6 περιπτώσεις στα δεδομένα της φωλιάς και 2 περιπτώσεις στα δείγματα των πτωμάτων) πριν από την έναρξη του υβριδισμού. Εκείνη την εποχή οι λύκοι στη Λευκορωσία δεν είχαν μολυνθεί γενετικά από αδέσποτους σκύλους. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 πήραμε δείγματα από πολλούς λύκους στη Λευκορωσία (στο δάσος Paazierre και στο δάσος Naliboki συμπεριλαμβανομένου) για μια γενετική μελέτη, και κανένας από αυτούς τους λύκους δεν έδειξε ούτε καν καταγωγή από σκύλους (Stronen et al., 2013). Ίσως ο συνεχιζόμενος υβριδισμός λύκου-σκύλου να δημιουργεί κατά κάποιο τρόπο συνθήκες πολυαναπαραγωγής αγέλης, αλλά σίγουρα δεν είναι η αρχική αιτία. Ωστόσο, εξακολουθεί να είναι ένα ερώτημα προς διερεύνηση.
Συνολικά, το φαινόμενο της πολυαναπαραγωγής αγέλης στους γκρίζους λύκους στην Ευρασία αποτελεί «χρυσή νάρκη» για έναν ερευνητή του είδους. Παρόλα αυτά υπάρχουν τόσα πολλά πιεστικά ερωτήματα σε αυτό. Πώς σχηματίζονται τέτοιες πολύπλοκες ομάδες αναπαραγωγής; Ποια είναι η συγγένεια αίματος μεταξύ των θηλυκών που αναπαράγονται σε μια σύνθετη ομάδα αναπαραγωγής; Είναι είτε μητέρα και κόρη είτε αδελφές είτε μη συγγενικά υποδεέστερα θηλυκά; Γιατί σε ορισμένες πολύπλοκες αναπαραγωγικές ομάδες υπάρχουν δύο ή και τρία μεγάλα αρσενικά, τα οποία επιδεικνύουν ανεξάρτητη και ταυτόχρονα ειρηνική συμπεριφορά μεταξύ τους και πώς συνδέεται αυτή η ιδιαιτερότητα με την ηγεσία (αρσενικού ή θηλυκού) σε μια πολύπλοκη αναπαραγωγική ομάδα; Ποιοι παράγοντες καθορίζουν την απόσταση μεταξύ διαφορετικών γέννων σε μια σύνθετη ομάδα αναπαραγωγής και γιατί αυτή ποικίλλει τόσο πολύ από μερικές εκατοντάδες μέτρα έως μερικά χιλιόμετρα και αλλάζει συχνά; Γιατί οι μητέρες προσπαθούν να κλέψουν τα κουτάβια η μία από την άλλη; Ποια είναι η ιεράρχηση του κυνηγιού και της σίτισης των νεογνών σε μια σύνθετη ομάδα αναπαραγωγής; Αυτός ο κατάλογος ερωτήσεων θα μπορούσε να συνεχιστεί.
Στην πραγματικότητα, όσο πιο βαθιά μαθαίναμε τις λεπτομέρειες μιας αγέλης πολλαπλών αναπαραγωγών στους γκρίζους λύκους, τόσο περισσότερο έμοιαζε με ένα χάος χωρίς ισχυρή συνοχή. Οι ιστορίες αναπαραγωγής ήταν τόσο χαρακτηριστικές. Ωστόσο, μια μέρα συνειδητοποιήσαμε ότι η κύρια συνοχή σε αυτό το αναπαραγωγικό χάος είναι η παροχή του μέγιστου δυνατού αριθμού απογόνων με κάθε κόστος.
Τέλος, ένα ερώτημα που θα θέλαμε να θέσουμε. Σύμφωνα με την τρέχουσα σκέψη μας, αγέλες πολλαπλών αναπαραγωγών στους γκρίζους λύκους, ίσως, να υπάρχουν παντού στην Ευρώπη και την Ασία, αλλά απλά να μην έχει ακόμα ανακαλυφθεί αυτή η πράξη από άλλους επιστήμονες. Για να διαπιστωθεί αυτό το φαινόμενο αναπαραγωγής, θα πρέπει να επενδυθούν μακροχρόνιες τεράστιες προσπάθειες. Ίσως κάνουμε λάθος, αλλά ακόμα δεν γνωρίζουμε σχεδόν καμία άλλη τόσο λεπτομερή μελέτη για την αναπαραγωγή των γκρίζων λύκων στην Ευρώπη ή την Ασία που θα μπορούσε να αποκαλύψει πραγματικά αυτό το φαινόμενο της πολυαναπαραγωγικής αγέλης με αρκετή λεπτομέρεια. Ίσως, αυτό απλά να μην έγινε λόγω της μη επαρκούς συγκέντρωσης σε αυτό το ζήτημα και των ανεπαρκών προσπαθειών και δεξιοτήτων. Ελπίζουμε λοιπόν με αυτή μας την ανακάλυψη να ανοίξει ο δρόμος ώστε παρόμοιες μελέτες να διεξαχθούν και σε άλλες χώρες ώστε το φαινόμενο αυτό να μελετηθεί στον μέγιστο βαθμό.
Απόδοση στα Ελληνικά Αλέξανδρος Παλαιολόγος – https://sidorovich.blog/
