Η επιστολή των 213 Μ.Κ.Ο ( σαν να λέμε 29 κατασκευαστές πλυντηρίων συνιστούν Skip ), την οποία φυσικά συνυπογράφουν και 20 ελληνικές Μ.Κ.Ο ζητά από τα κράτη-μέλη να μην υποβαθμίσουν την προστασία του λύκου και να επενδύσουν στη «συνύπαρξη». Το πρόβλημα είναι ότι η «συνύπαρξη» όπως παρουσιάζεται εδώ, μοιάζει περισσότερο με σύνθημα για δελτίο Τύπου παρά με λύση για τον κτηνοτρόφο που μετράει σφαγμένα ζώα, για τον κυνηγό που χάνει σκύλο, για τον άνθρωπο της υπαίθρου που βλέπει τον φόβο να επιστρέφει στα μονοπάτια.
Τι λέει η επιστολή (με λίγα λόγια)
Η λογική της επιστολής είναι καθαρή:
- χαρακτηρίζει την αλλαγή προστασίας «πολιτικά υποκινούμενη» και «επιστημονικά αβάσιμη»,
- ζητά να μην παρθεί απόφαση για υποβάθμιση/«ενεργή διαχείριση» πριν υπάρξουν «στιβαρά επιστημονικά δεδομένα»,
- και υποστηρίζει ότι ενισχύεται η «εσφαλμένη αντίληψη» πως «το κυνήγι των λύκων αποτελεί λύση» για τις επιθέσεις σε κοπάδια.
Όλα αυτά ακούγονται θεσμικά. Μόνο που λείπει το βασικό: ο λογαριασμός.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ : Οι «τάρανδοι του Άγιου Βασίλη» απειλούνται: Φταίνε οι λύκοι της Ρωσίας;
Αυτό που αποφεύγει να πει: ο λογαριασμός δεν είναι θεωρητικός
Η ίδια η ΕΕ (με βάση στοιχεία που συγκεντρώνει από κράτη-μέλη) αναγνωρίζει πως οι λύκοι εκτιμάται ότι σκοτώνουν τουλάχιστον 65.500 ζώα παραγωγής τον χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν είναι «αφήγημα». Είναι επίσημη παραδοχή πολιτικής πίεσης πάνω στην ύπαιθρο.
Και την ίδια στιγμή, η Κομισιόν παρουσιάζει ότι το 2023 ο πληθυσμός του λύκου στην ΕΕ/Ευρώπη είναι περίπου 23.000 άτομα, με σημαντική αύξηση από το 2016. Όταν αυξάνεται το είδος και επεκτείνεται γεωγραφικά, αυξάνονται μοιραία και οι συγκρούσεις.
Η επιστολή επιμένει σε «μέτρα συνύπαρξης», αλλά δεν απαντά πειστικά:
- ποιος πληρώνει το πραγματικό κόστος (χρόνο, ζημιές, χαμένο εισόδημα, άγχος),
- πόσο ρεαλιστική είναι η εφαρμογή σε εκτατικά κοπάδια και ορεινά μέτωπα,
- και τι γίνεται όταν, παρά τα μέτρα, υπάρχουν επαναλαμβανόμενες ζημιές από συγκεκριμένες αγέλες/άτομα.
Η Ευρώπη ήδη άλλαξε πορεία (κι αυτό έχει σημασία)
Η «υποβάθμιση» δεν είναι κάποια μελλοντική απειλή – είναι θεσμική εξέλιξη που έχει ήδη τρέξει:
- Η Σύμβαση της Βέρνης άλλαξε την προστασία του λύκου από Appendix II (strictly protected) σε Appendix III (protected), με ισχύ από 7 Μαρτίου 2025.
- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την ευθυγράμμιση της ενωσιακής νομοθεσίας με αυτή την αλλαγή.
- Και αυτό αποτυπώθηκε νομοθετικά με την Οδηγία (ΕΕ) 2025/1237, που μετακινεί τον λύκο από το Annex IV (αυστηρή προστασία) στο Annex V (προστασία με δυνατότητα διαχείρισης υπό όρους).
Άρα, το πραγματικό ερώτημα δεν είναι «αν» θα γίνει διαχείριση, αλλά πώς και με τι κανόνες. Το να ζητάς «πάγωμα» μέχρι να ολοκληρωθούν κύκλοι αναφορών, την ώρα που οι συγκρούσεις τρέχουν καθημερινά, καταλήγει να είναι πολιτική επιλογή υπέρ της αδράνειας—και η αδράνεια, στην ύπαιθρο, σκοτώνει παραγωγή.
«Επιθέσεις σε ανθρώπους»: σπάνιες, αλλά υπαρκτές όταν σπάσει το όριο
Ναι: στις περισσότερες ευρωπαϊκές περιοχές οι σοβαρές επιθέσεις σε ανθρώπους είναι σπάνιες. Αυτό όμως δεν σημαίνει «μηδενικό ρίσκο» – ειδικά όταν εμφανίζονται λύκοι εξοικειωμένοι/θρασείς κοντά σε ανθρώπινες δραστηριότητες.
Παράδειγμα: στην Ολλανδία, αρχές εξέδωσαν άδεια εξόντωσης λύκου (“Bram”, GW3237m) μετά από αναφορές για επιθετική συμπεριφορά/δαγκώματα, και στη συνέχεια ήρθησαν προειδοποιήσεις μετά τη θανάτωσή του.
Στην Ελλάδα έχει καταγραφεί δημοσίευμα για «σπάνιο» περιστατικό επίθεσης σε παιδί στη Σιθωνία, με τη διευκρίνιση ότι διερευνάται/χρειάζεται επιβεβαίωση.
Και η διεθνής βιβλιογραφία (NINA Report 1944, Linnell et al.) δείχνει ότι τα επιβεβαιωμένα περιστατικά παγκοσμίως 2002–2020 υπάρχουν, αλλά χρειάζονται πλαίσιο (π.χ. ρόλος λύσσας, συνθήκες, γεωγραφία).
Το συμπέρασμα για πολιτική δεν είναι «πανικός». Είναι κάτι απλό: όταν εμφανίζεται “προβληματικό” ζώο κοντά σε ανθρώπους, πρέπει να υπάρχει γρήγορη, νόμιμη δυνατότητα παρέμβασης. Αυτό λέγεται διαχείριση.
Η «συνύπαρξη» χωρίς διαχείριση δεν είναι συνύπαρξη — είναι μεταφορά ευθύνης
Η επιστολή φοβάται ότι η υποβάθμιση θα ενισχύσει την ιδέα πως «το κυνήγι είναι λύση». Όμως το αντίστροφο είναι εξίσου αληθινό: όταν η πολιτεία λέει «μόνο μέτρα πρόληψης» και δεν υπάρχει τελευταίο εργαλείο, δηλαδή στοχευμένη αφαίρεση/ρύθμιση όπου χρειάζεται, τότε:
- ο κόσμος νιώθει εγκαταλελειμμένος,
- ανθίζει η παρανομία,
- και τελικά ζημιώνεται και η προστασία και η κοινωνική ειρήνη.
Η πιο ρεαλιστική γραμμή είναι αυτή που ήδη επιτρέπει το νέο πλαίσιο: προστασία + ενεργή διαχείριση.
Τι σημαίνει «διαχείριση πληθυσμού» (χωρίς φανφάρες)
Για να έχει νόημα και να στέκει και νομικά και πρακτικά, η διαχείριση πρέπει να είναι:
- με στόχους (μείωση ζημιών σε ζώνες σύγκρουσης, όχι «πόλεμος στον λύκο»),
- με στοιχεία (παρακολούθηση αγελών/αναπαραγωγής, όχι απλές εικασίες),
- με κλιμάκωση (πρόληψη → αποτροπή → στοχευμένη απομάκρυνση “προβληματικών” → ρύθμιση όπου τεκμηριώνεται ανάγκη),
- με όρους διατήρησης (ώστε να μην υπονομεύεται η «ευνοϊκή κατάσταση διατήρησης» που απαιτεί η ευρωπαϊκή λογική του Annex V).
Και ναι: χωρίς υποβάθμιση και χωρίς νομική ευελιξία, αυτό το πακέτο μένει μισό.
Οι οργανώσεις έχουν δικαίωμα να μιλούν για οικοσυστήματα. Αλλά δεν έχουν δικαίωμα να ζητούν πολιτικές που κάνουν την ύπαιθρο να νιώθει ότι είναι «αναλώσιμη» για να βγει ένα ωραίο αφήγημα.
Αν θέλουμε λύκο και φύση, πρέπει να έχουμε και κτηνοτροφία, και ζωή στο βουνό, και ασφάλεια, και εργαλεία διαχείρισης. Η υποβάθμιση προστασίας (σε “protected” αντί “strictly protected”) δεν είναι «καταδίκη» του λύκου. Είναι το ελάχιστο θεσμικό βήμα για να ξεκινήσει επιτέλους σοβαρή, νόμιμη, μετρήσιμη διαχείριση πληθυσμού — πριν η σύγκρουση γίνει ανεξέλεγκτη.
του Αλέξανδρου Παλαιολόγου
