Πριν μερικές ημέρες βρήκα ένα απόκομμα από μια παλιά εφημερίδα (δυστυχώς δεν μπορώ να καταλάβω ποιά είναι) το οποίο περιέχει μια επιστολή που ενός βετεράνου κυνηγού από τη Μάνη. Είναι μια επιστολή που παρουσιάζει τον τρόπο που κυνηγούσαν οι μανιάτες προπολεμικά τα ορτύκια στα φθινοπωρινά περάσματα. Τότε που το να πιάσεις ορτύκια ήταν ζήτημα επιβίωσης.
Σας τη μεταφέρω αυτούσια :
“Ήταν η εποχή, το 1930 που παιδάκι και εγώ ακολουθούσα τον πατέρα μου-σπουδαίο κυνηγό- στις εξορμήσεις του. Τότε που οι κυνηγοί ήταν λίγοι και τα θηράματα άφθονα. Στην πατρίδα μου το κυνήγι του ορτυκιού γινόταν και με την απόχη. Σε όλα τα μανιάτικα σπίτια η απόχη ήταν απαραίτητο εργαλείο, όπως τα άλλα αγροτικά εργαλεία, κρεμασμένη σε κάποιο τοίχο του κατωγιού.
Όταν ερχόταν ο Σεπτέμβρης μικροί και μεγάλοι άνδρες και γυναίκες την ξεκρεμούσαν και ξεκινούσαν για τα ορτύκια.
Η απόχη ήταν τεράστια σε σύγκριση με τη γνωστή ψαράδικη απόχη. Το μήκος της σακούλας της έφθανε το ένα μέτρο, το πλάτος της τους εξήντα πόντους και το κοντάρι της είχε μάκρος δύο μέτρα. Το κοντάρι ήταν φτιαγμένο από δίχαλο κλαρί ελιάς, γυρισμένο σε σχήμα οβάλ, και η σακούλα ήταν από δίχτυ ψαράδικο ή χειροποίητο. Ο χειρισμός του για σίγουρο αποτέλεσμα ήθελε αρκετή εξάσκηση και πείρα. Τα ορτύκια κάθε Σεπτέμβριο πέφτουν κατά χιλιάδες στα ξηρά πετρώδη και άγονα εδάφη της Μάνης, κοντά στα βαθμιδωτά πρανή, τις “λούρες” όπως τις λέμε στη Μάνη.
Μόλις καθίσουν φτιάχνουν μια κωνική λακκουβίτσα στο σκληρό κοκκινόχωμα, την οποία χρησιμοποιούν για καταφύγιο αλλά και για ορμητήριο όταν τρέχουν γύρω γύρω για να φάνε κάποιο σποράκι και επανέρχονται με την πρώτη ύποπτη κίνηση.
Η λακκουβίτσα αυτή βρίσκεται στο μέσα μέρος της “λούρας” και ο κυνηγός πρέπει με εξασκημένο μάτι να εντοπίσει το ορτύκι που λουφάζει ακίνητο σε πλήρη παραλλαγή με το περιβάλλον.
Μόλις εντοπίσει το ορτύκι και κρατώντας την απόχη μπροστά του προχωράει στο άκρο της “λούρας” χωρίς να σταματήσει και χωρίς να στραφεί προς την πλευρά του πουλιού. Όταν φτάσει στο τέλος της “λούρας” κάνει σιγά σιγά μεταβολή και προσεγγίζει το ορτύκι. Το πονηρό ορνιθοειδές δεν κουνιέται καθόλου αλλά είναι έτοιμο να πετάξει μόλις ο άνθρωπος σταματήσει.
Αυτό το ξέρανε οι Μανιάτες και μόλις έφταναν σε απόσταση δυο μέτρων σταματούσαν απότομα, πετώντας ταυτόχρονα την απόχη. Οι μεγάλοι τεχνίτες έπιαναν το ορτύκι στο ξεπέταγμα ενώ οι γυναίκες και τα παιδιά το καπάκωναν πριν προλάβει ν σηκωθεί. Το πέταγμα της απόχης γινόταν πάντα προς την κατεύθυνση που ήταν το κεφάλι του ορτυκιού γιατί προς τα εκεί θα ξεπεταγόταν.
Το κυνήγι με απόχη ήταν πανηγύρι και χάριζε στιγμές απόλαυσης στους κυνηγούς. Κατ’ εξοχήν άθλημα γιατί ασκούσε όλο το σώμα και ακόνιζε το μυαλό. Πολύ κίνηση, περπάτημα με τις ώρες και ανεβοκατέβασμα στις “λούρες”. Η αμοιβή όμως ερχόταν με μια καλή σοδειά από τη νόστιμη αυτή λιχουδιά. Το κυνήγι ήταν όχι μόνο χόμπι μα και επιβίωση γιατί το ορτύκι αντικαθιστούσε το κρέας της γιορτής στην οικογένεια.
Τα ορτύκια τότε τα πάστωναν και τα διατηρούσαν για το χειμώνα. Τα ζωντανά πουλιά ήταν το καλύτερο πεσκέσι για τους πρωτευουσιάνους αλλά και ένα σοβαρό εισόδημα που ενίσχυε την πενιχρή μανιάτικη οικονομία. Οι παλιότεροι θυμούνται τις καλαθούνες με χιλιάδες ζωντανά ορτύκια που πουλούσαν στα κεντρικά μπακάλικα της Αθήνας και που οι καλοφαγάδες τα ακριβοπλήρωναν για να στολίσουν εορταστικά τραπέζια.
Σήμερα βέβαια το κυνήγι με απόχη απαγορεύεται αλλά δεν ξέρω και αν επιτρεπόταν πως και πόσοι θα μπορούσαν να πιάσουν ορτύκια με την απόχη.”
Μια άλλη εποχή που τα ορτύκια ήταν το “μάνα εξ ουρανού” για τους Μανιάτες.
