816
Υστερα από πολλά «στεγνά» κυνηγετικά χρόνια αποδημητικών θηραμάτων στη χώρα μας, ο χειμώνας που μας πέρασε έδειξε σημάδια αλλαγής. Οι φάσσες εμφανίστηκαν επιτέλους και παρέμειναν σε μεγάλα κοπάδια. Τσίχλες και κοτσύφια υπήρχαν σε όλη την κυνηγετική περίοδο στα δάση και στις καλλιέργειες, οι μπεκάτσες δεν άφησαν παραπονούμενους τους μπεκατσοκυνηγούς. Αν δεν προκύψει κάτι εντελώς απρόοπτο στον καιρό του επόμενου φθινόπωρου, οι προβλέψεις δείχνουν ότι θα έχουμε μια ακόμη καλύτερη χρονιά.
Τα πουλιά που διαχείμασαν σε μια περιοχή επιστρέφουν σ’ αυτήν και τον επόμενο χειμώνα. Αν διέσχισαν τη χώρα μας πετώντας νοτιότερα, οι πιθανότητες να ακολουθήσουν την ίδια διαδρομή και την επόμενη χρονιά είναι πάρα πολύ μεγάλες, και μόνο αν τύχει μια έκτακτη μεγάλη αναποδιά του καιρού δεν θα συμβεί.
Τα πουλιά στις αποδημίες τους χρησιμοποιούν και εκμεταλλεύονται πάντα τα γυρίσματα του καιρού. Τα βαρομετρικά χαμηλά, αυτοί οι κλειστοί ομόκεντροι κύκλοι που βλέπουμε πια όλοι στους μετεωρολογικούς χάρτες και στις προβλέψεις του καιρού, είναι αυτά που καθορίζουν τις ζώνες πτήσης και της αποδημίες των πουλιών, κάθε χρόνο.
Αυτά συνοδεύονται με μέτωπα κακοκαιρίας που φέρνουν βροχές, καταιγίδες, χιόνια και δυνατούς ανέμους. Οσο περισσότεροι είναι οι ομόκεντροι κύκλοι που βλέπουμε στον χάρτη τόσο μεγαλύτερη είναι η ένταση των φαινομένων και ιδίως του αέρα, που μας ενδιαφέρει ως κυνηγούς.
Η διεύθυνση και η ένταση των ανέμων, σε σχέση με τη θέση των βαρομετρικών, στην ευρύτερη περιοχή, είναι αυτή που καθορίζει τις τυχερές ζώνες οι οποίες θα δεχθούν τον κύριο όγκο των πουλιών.
Η ευνοϊκότερη συγκυρία για να έχουμε τους κατάλληλους ανέμους στην περιοχή μας είναι να ξεκινήσουν τα βαρομετρικά χαμηλά από τις ακτές της Νορμανδίας στη Γαλλία (θέση 1 στο χάρτη) ή και βορειότερα, να διασχίσουν την Κεντρική ή Νότια Ιταλία (2) και να περάσουν από τα Δωδεκάνησα και το Νότιο Αιγαίο προς την Νότια Τουρκία και Κύπρο(3).
Στο βόρειο ημισφαίριο, η κίνηση των ανέμων γύρω από το βαρομετρικό χαμηλό είναι αντίθετη με την κίνηση των δεικτών του ρολογιού. Μπροστά από το χαμηλό και το μέτωπο κακοκαιρίας επικρατούν νότιοι άνεμοι και πίσω ακολουθούν οι βόρειοι, αφού το μέτωπο κακοκαιρίας έχει απομακρυνθεί.
Για τις ανοιξιάτικες μετακινήσεις, τα πουλιά που θα έρθουν στη χώρα μας από τις ακτές της Αφρικής θα μετακινηθούν πριν εμφανιστεί το χαμηλό στην περιοχή μας, για να μπορέσουν να πετάξουν με ούριο άνεμο (νοτιά) πίσω τους.
Σταθερή κατεύθυνση
Το δυσκολότερο σημείο της μετακίνησής τους είναι πάντα η διέλευση της Μεσογείου, που πρέπει να γίνει χωρίς στάση, με συνεχόμενη πτήση σε απόσταση 350 έως 600 χιλιόμετρα , ή και περισσότερο καμιά φορά, αν ο καιρός τα σπρώξει σε λάθος ή λοξή πορεία.
Οι ευνοϊκότερες συνθήκες για τη μετακίνηση των πουλιών είναι τα βαρομετρικά χαμηλά να κινούνται διαδοχικά σε μια σταθερή κατεύθυνση, κάθε 3-4 μέρες την εποχή της αποδημίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να πετύχουν οπωσδήποτε τα πουλιά ευνοϊκό άνεμο που θα τα βοηθήσει να περάσουν την επικίνδυνη ζώνη της Μεσογείου, πριν φτάσουν στις ακτές και στα νησιά της χώρας μας.
Το δυσκολότερο σημείο της μετακίνησής τους είναι πάντα η διέλευση της Μεσογείου, που πρέπει να γίνει χωρίς στάση, με συνεχόμενη πτήση σε απόσταση 350 έως 600 χιλιόμετρα ή και περισσότερο καμιά φορά, αν ο καιρός τα σπρώξει σε λάθος ή λοξή πορεία.
Μια περίοδο με ευνοϊκές συνθήκες για ανοιξιάτικη μετακίνηση, είχαμε στις αρχές του Απριλίου με ισχυρούς νότιους ανέμους στο Αιγαίο και με το χαμηλό να βρίσκεται στο Ιόνιο και στην Αδριατική. Ο συνδυασμός με υψηλά βαρομετρικά στην Αγγλία και χαμηλά στο Νότιο Αιγαίο είναι η ευνοϊκότερη περίπτωση για να έρθουν τα πουλιά στη χώρα μας .
Είναι πολύ σημαντικό να διαλέξουν τα πουλιά το σωστό «παράθυρο του καιρού», που θα μείνει «ανοιχτό» με ευνοϊκούς ανέμους 2-3 μέρες το πολύ και μετά θα κλείσει.
Ο κόντρα άνεμος είναι απαγορευτικός για μετακίνηση πάνω από θαλάσσια περιοχή όπου τα αποδημητικά δεν μπορούν να σταματήσουν.
Συνήθως τα πουλιά καταφέρνουν να επιλέξουν το σωστό «timing», γι’ αυτό και επιβιώνουν εδώ και εκατομμύρια χρόνια που κάνουν τις επικίνδυνες αυτές μετακινήσεις τους. Ομως πάντα τυχαίνουν και αναποδιές.
Στις χειμωνιάτικες μετακινήσεις μάς ευνοεί αν το μέτωπο περάσει γρήγορα από τη χώρα μας και σταθεροποιηθεί ή καθυστερήσει στην περιοχή της Κύπρου και της Τουρκίας. Τότε κυριαρχούν οι βόρειοι άνεμοι στο Αιγαίο και στα Βαλκάνια. Ενας τέτοιος ευνοϊκός συνδυασμός δημιουργήθηκε το πρώτο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου. Αν είχαμε τον καιρό αυτό το αντίστοιχο δεκαήμερο τον Δεκέμβριο, όταν τα πουλιά ήταν συγκεντρωμένα στην Κριμαία και στο Δούναβη, θα είχαμε ένα καταπληκτικό μεγάλο πέρασμα για τις μπεκάτσες και τα υπόλοιπα χειμωνιάτικα αποδημητικά θηράματα.
Ενα γρήγορο πέρασμα κάποιου βαρομετρικού, κάποια ξαφνική αλλαγή της πορείας του νοτιότερα, μπορεί να φέρει μια καταιγίδα που θα τα πετύχει πάνω από τη θάλασσα και θα τα αποδυναμώσει.
Μετά ακολουθεί ο βόρειος άνεμος που θα «κοντράρει» τα πουλιά στην πτήση τους. Τότε έχουμε έναν μαζικό αποδεκατισμό των αποδημητικών ανεξαρτήτως μεγέθους και δυνατοτήτων. Ακόμη και αν καταφέρουν μερικά να φτάσουν σε ακτές, συνήθως άλλες από αυτές όπου κατευθύνονταν, είναι τόσο αποδυναμωμένα και καταπτοημένα που πεθαίνουν κατά εκατοντάδες ή γίνονται εύκολη λεία από τους άρπαγες.
Τα πουλιά σε μια τέτοια κατάσταση μπορεί να χάσουν και το μισό βάρος τους, όχι μόνο το λίπος που έχουν αποθηκεύσει, αλλά αναγκάζονται να «κάψουν» και πολύτιμο μυϊκό ιστό για να μείνουν στον αέρα. Γι’ αυτό πολλές φορές στις βίαιες καταιγίδες με ισχυρούς ανέμους συναντά κανείς μπεκάτσες σε παραθαλάσσιες ζώνες που δεν μπορούν να πετάξουν ή γεμίζουν με νεκρά υδρόβια πουλιά οι υγρότοποι.
Οι κατευθύνσεις που κινούνται τα βαρομετρικά στην περιοχή της Μεσογείου είναι περίπου σταθερές. Στο σύνολό τους την άνοιξη έρχονται από δυτικά προς ανατολικά.
Η ευνοϊκότερη συγκυρία για να έχουμε τους κατάλληλους ανέμους στην περιοχή μας είναι να ξεκινήσουν από τις ακτές της Νορμανδίας στη Γαλλία (θέση 1 στον χάρτη) ή και βορειότερα, να διασχίσουν την Κεντρική ή Νότια Ιταλία (2) και να περάσουν από τα Δωδεκάνησα και το Νότιο Αιγαίο προς τη Νότια Τουρκία και την Κύπρο (3).
Στις ανοιξιάτικες αποδημίες ευνοεί τη χώρα μας να κινείται αργά το μέτωπο δυτικά από την Ελλάδα ή να σταθεροποιηθεί για λίγες μέρες το χαμηλό στην περιοχή της Ιταλίας και της Αδριατικής. Στο Αιγαίο τότε κυριαρχούν για μέρες οι νότιοι άνεμοι, ενώ στις αφρικανικές ακτές της Μεσογείου ανατολικοί και νοτιοανατολικοί που σπρώχνουν τα πουλιά στις ακτές και τα νησιά της Ελλάδας.
Ο ισχυρός νότιος άνεμος βοηθά τα πουλιά να μειώσουν τον επικίνδυνο χρόνο πτήσης πάνω από τη Μεσόγειο και να καταναλώσουν λιγότερο από το πολύτιμο λίπος που μάζεψαν πριν ξεκινήσουν. Αυτό σημαίνει μικρότερη ανάγκη ξεκούρασης και τροφής στις ενδιάμεσες στάσεις και δυνατότητα να εκμεταλλευτούν έγκαιρα τη επόμενη είσοδο του χαμηλού. Το πόσο παχιά φτάνουν τα πουλιά στις ακτές της Πελοποννήσου, της Κρήτης και του Ιονίου εξαρτάται από τον νότιο άνεμο που επικράτησε στη Μεσόγειο, μεταξύ Λιβύης – Αιγύπτου και ελληνικών ακτών.
Ευνοϊκές συνθήκες
Στις χειμωνιάτικες μετακινήσεις, μας ευνοεί αν το μέτωπο περάσει γρήγορα από τη χώρα μας και σταθεροποιηθεί ή καθυστερήσει στην περιοχή της Κύπρου και της Τουρκίας. Τότε κυριαρχούν οι βόρειοι άνεμοι στο Αιγαίο και στα Βαλκάνια.
Ενας τέτοιος ευνοϊκός συνδυασμός δημιουργήθηκε το πρώτο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου όπως φαίνεται στον αντίστοιχο χάρτη. Αν είχαμε τον καιρό αυτό το αντίστοιχο δεκαήμερο τον Δεκέμβριο, όταν τα πουλιά ήταν συγκεντρωμένα στην Κριμαία και στον Δούναβη, θα είχαμε ένα καταπληκτικό μεγάλο πέρασμα για τις μπεκάτσες και τα υπόλοιπα, χειμωνιάτικα αποδημητικά θηράματα.
Μια αντίστοιχη περίοδο με ευνοϊκές συνθήκες για ανοιξιάτικη μετακίνηση είχαμε στις αρχές του Απριλίου με ισχυρούς νότιους ανέμους στο Αιγαίο και το χαμηλό να βρίσκεται στο Ιόνιο και Αδριατική.
Και στις δύο περιπτώσεις, όπως φαίνεται στους μετεωρολογικούς χάρτες, το βαρομετρικό υψηλό που υπήρχε στη Βορειοδυτική Ευρώπη, με κέντρο την Αγγλία, ενίσχυε τους ανέμους στη χώρα μας και βοηθούσε την πορεία των αποδημητικών προς την περιοχή μας, ενώ δυσκόλευε τις αντίστοιχες μετακινήσεις για τη Μεγάλη Βρετανία. Ο συνδυασμός αυτός, υψηλά στην Αγγλία και χαμηλά στο Νότιο Αιγαίο, είναι η ευνοϊκότερη περίπτωση για να έρθουν τα πουλιά στη χώρα μας .
Φέτος είχαμε αρκετές φορές τον συνδυασμό αυτό να δημιουργείται στην Ευρώπη, ενώ τα προηγούμενα χρόνια υπήρχε το ανάποδο με έναν ισχυρό αντικυκλώνα, όπως λέγεται το υψηλό, στην Κεντρική Ευρώπη και στα Βαλκάνια που δεν άφηνε τα χαμηλά να έρθουν προς το μέρος μας και ευνοούσε την κίνηση προς τη Μεγάλη Βρετανία.
Ο Μάρτιος και Απρίλιος είναι οι μήνες των μεγάλων μετακινήσεων από τον Νότο προς τον Βορρά. Και οι δυο μήνες έδωσαν πολλές βροχές, είχαμε πολλά βαρομετρικά χαμηλά με καταιγίδες που σάρωσαν τη χώρα μας αλλά και ισχυρούς νοτιάδες που βοήθησαν τα πουλιά να διασχίσουν τη Μεσόγειο. Αν και ο καιρός ψύχρανε υπερβολικά το πρώτο δεκαήμερο του Απριλίου, αυτό δεν στάθηκε ικανό να κρατήσει τα πουλιά νοτιότερα.
Τα περισσότερα έχουν εμφανιστεί στην περιοχή μας. Πριν από τη Μεγάλη Εβδομάδα ακούστηκαν τα πρώτα αηδόνια, ενώ τα χελιδόνια εμφανίστηκαν νωρίς τον Μάρτιο στην Καστοριά και παρέμειναν στους καλαμιώνες της λίμνης όλες τις δύσκολες βροχερές και κρύες μέρες.
Λίγο πριν από το Πάσχα, που ήταν πολύ νωρίς φέτος, χιόνια έπεφταν σχεδόν καθημερινά στα ψηλά και δεν θύμιζε άνοιξη ο μουντός και συννεφιασμένος ουρανός. Ενας χειμωνιάτικος μπεκατσόκαιρος ήταν το πρώτο δεκαήμερο του Απριλίου, και μια αναγνωριστική έξοδος στους λασπωμένους χωματόδρομους υπό βροχή έδειξε ότι οι μπεκάτσες ήρθαν και σεργιάνιζαν όλο το βράδυ για σκουλήκια. Εφτανε αυτό για να ξυπνήσουν μνήμες και προσδοκίες.
Οι ανοιξιάτικες αποδημίες συνεχίζονται χωρίς διακοπή και εμείς αρχίζουμε από τώρα να υπολογίζουμε και να σκεφτόμαστε τις… φθινοπωρινές και χειμωνιάτικες με την αντίστροφη μετακίνηση. Εμειναν άλλοι έξι μήνες μέχρι να αρχίσει ο γυρισμός τους…
Θα περιμένουμε.
ΘΩΜΑΣ ΜΠΑΤΣΕΛΑΣ
