Ήταν ο Όμηρος κυνηγός;

Η διαμάχη ιστορικών και λογοτεχνών για το αν υπήρξε στα αλήθεια ο Ομηρος, αν έγραψε ο ίδιος τα αριστουργήματα αυτά της παγκόσμιας λογοτεχνίας ή συγκέντρωσε παλιότερους προφορικούς στίχους, εξακολουθεί να υπάρχει. Μια ακόμη απορία όμως μπορεί να προστεθεί στα αναπάντητα υπαρξιακά ερωτήματα για τον μέγιστο των ποιητών. Ηταν ο Ομηρος κυνηγός;

 

Διαβάζοντας κανείς την Ιλιάδα, θα βρεθεί μπροστά σε καταπληκτικές αναφορές για τη φύση και το κυνήγι. Ο ποιητής, με τις κυνηγετικές περιγραφές του, μεταφέρει πιο αποδοτικά την ένταση των συναισθημάτων στους ακροατές και αναγνώστες της εποχής του.

 

Αν για την εποχή μας, με τις ψηφιακές κάμερες που μπαίνουν πάνω σε όπλα, καπέλα κυνηγών και περιλαίμια σκύλων, είναι εύκολο να γίνει αντιληπτή από τον καθένα η λεπτομέρεια μιας μάχης των σκυλιών με τον αγριεμένο κάπρο, η περιγραφή όλων αυτών με την ένταση αλλά και τη λιτότητα του έμμετρου ποιήματος είναι ακόμη πιο δύσκολη.

 

Θα μπορούσε άραγε κάποιος μη κυνηγός να μεταφέρει με τόση ένταση και ρεαλισμό μια κυνηγετική σκηνή που να παρομοιάζει με την ανηλεή καταδίωξη του Εκτορα από τον Αχιλλέα;

 

Μπορεί κάποιος που δεν έχει δει τα ελάφια και τους λαγούς να φεύγουν πανικόβλητα από τις παγάνες των κυνηγών να περιγράψει με παρόμοιο τρόπο αυτήν τη σκηνή του πανικού;

 

 

Αν δεν έχει δει με τα μάτια του έναν αγριεμένο κάπρο να ξεσκίζει με τα δόντια του τα ορμητικά κυνηγόσκυλα, θα μπορούσε να αντικατοπτρίσει τη σκηνή αυτή σε μια πολεμική αναμέτρηση με το ίδιο πάθος και αποτέλεσμα;

Ηταν τόσο επιδέξιος καλλιτέχνης και μάλιστα όπως αναφέρουν μερικοί τυφλός, που έφτιαξε με τη φαντασία του τόσο ζωντανές και αληθινές σκηνές της φύσης; Δύσκολο αν όχι εντελώς αδύνατο.

 

Κυνηγετικά στιγμιότυπα

 

Στις πιο παραστατικές σκηνές των μαχών που «ζωγραφίζει» κυριολεκτικά ο μέγιστος Ομηρος στην Ιλιάδα του, όταν ο Εκτορας καταδιώκει τους Αχαιούς στα πλοία, στη μάχη γύρω από τον νεκρό Πάτροκλο, στον θάνατο του Εκτορα, οι αναφορές σε κυνηγετικά στιγμιότυπα είναι τόσο ρεαλιστικές και έντονες που μόνο όποιος τις έχει ζήσει πραγματικά μπορεί να αποτυπώσει.

 

Τόσο για τον ποιητή όσο και για τους ακροατές του, η ένταση της μάχης και τα συναισθήματα φόβου και θάρρους που απορρέουν από τους πρωταγωνιστές, μεταφέρονται όχι στον ηρωικό κόσμο των πολεμιστών αλλά στον πιο άμεσο της φύσης και του κυνηγιού.

 

Το θάρρος και ο αγώνας του μοναχικού κάπρου απέναντι σε σκυλιά και κυνηγούς, είτε όταν είναι πληγωμένος είτε όταν υπερασπίζεται τον τόπο του είναι σημείο αναφοράς και η πιο πολυχρησιμοποιημένη παρομοίωση.

 

Ο Εκτορας δίνει θάρρος στους πολεμιστές του και τους καλεί να ορμήσουν στον εχθρό όπως ο κυνηγός ωθεί τα σκυλιά του με κραυγές να επιτεθούν στον κάπρο.

 

Ο Αίας, υποχωρώντας και κουβαλώντας το πτώμα του Πάτροκλου, «σκορπίζει» τους Τρώες που πλησιάζουν κάθε τόσο να του το πάρουν, όπως ένα πληγωμένο αγριογούρουνο σταματά τη φυγή του, γυρίζει και επιτίθεται στα ορμητικά κυνηγόσκυλα και αυτά φεύγουν πανικόβλητα σε κάθε κατεύθυνση.

 

Ο Οδυσσέας και ο Διομήδης στέκονται ατρόμητοι και περικυκλωμένοι, με τους Τρώες να μην τολμούν να τους επιτεθούν όπως τα σκυλιά τριγυρίζουν τον κάπρο και διστάζουν να κάνουν το πρώτο βήμα.

 

Ο Αχιλλέας καταδιώκει ανηλεώς τον Εκτορα με το πείσμα και την επιμονή ενός κυνηγόσκυλου που καταδιώκει συνεχώς το ελάφι που σήκωσε από τους θάμνους.

 

Αμέτρητες είναι οι αναφορές και περιγραφές με σκηνές της φύσης και πρωταγωνιστές λιοντάρια, αγριογούρουνα, γεράκια, λαγούς, ελάφια και κυνηγόσκυλα.

 

Η περιγραφή των πολεμικών στιγμών με τις αιματηρές λεπτομέρειες των χτυπημάτων δείχνει ότι αυτός που έγραψε την Ιλιάδα έλαβε μέρος σε μάχες, άκουσε την κλαγγή των όπλων, ένιωσε τον φόβο του θανάτου και την ορμή του θάρρους για να μπορεί να περιγράψει τόσο ζωντανά, σχεδόν κινηματογραφικά, τις σκηνές αυτές.

 

Το ίδιο ισχύει φυσικά και για τις κυνηγετικές περιγραφές και μόνο όποιος τις έζησε στη φύση μπορεί να τις αποδώσει τόσο καλλιτεχνικά.

 

Παρόμοιες στιγμές

 

Οποιος από τους σημερινούς κυνηγούς διαβάσει τις περιγραφές αυτές θα φέρει αμέσως στο μυαλό του παρόμοιες στιγμές που έζησε στο δικό του κυνήγι, με τα σκυλιά του να ορμούν στα καπριά και να υποχωρούν άτακτα μπροστά στα κοφτερά τους δόντια.

 

Και κάποια από αυτά να πέφτουν νεκρά στα πόδια του, με ξεσχισμένες τις κοιλιές, όπως έπεφταν οι Τρώες από τη λόγχη του Αίαντα.

 

Από την αρχαιότητα ακόμη επτά πόλεις της Ιωνίας διεκδικούσαν την τιμή να είναι η πατρίδα του Ομήρου και σε καμιά δεν μπορεί να αποδοθεί με βεβαιότητα ο τίτλος αυτός. Το ίδιο ισχύει και για την κυνηγετική ιδιότητα του ποιητή αυτού. Δεν καταγράφεται σε γραπτά μνημεία ότι ήταν κυνηγός.

Ομως μόνο ένας κυνηγός, με γνώση από πρώτο χέρι, μπορούσε να συνθέσει τις καλλιτεχνικές αυτές κυνηγετικές περιγραφές. Ο ποιητής της Ιλιάδας ήξερε από κυνήγι, είχε ζήσει παρόμοιες στιγμές και αυτό το αντιλαμβάνεται αμέσως και σήμερα ο κάθε αναγνώστης κυνηγός.

 

Αν δεχτούμε, όπως και η μεγάλη πλειονότητα του κόσμου, ότι ο Ομηρος τελικά είναι ο δημιουργός των επών αυτών, τότε μπορούμε να προσθέσουμε ότι είναι και ο πρώτος κυνηγός που κατέγραψε τις εμπειρίες του σε ένα παγκόσμιο και διαχρονικό αριστούργημα.

 

Είχε κυνηγήσει ο ίδιος αγριογούρουνα και ελάφια στα βουνά της πατρίδος του και αυτό αποτυπώνεται καθαρά στα ηρωικά του έπη.

 

ΘΩΜΑΣ ΜΠΑΤΣΕΛΑΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΘΩΜΑΣ ΜΠΑΤΣΕΛΑΣ

 

ΕΘΝΟΣ-ΚΥΝΗΓΙ